Dünyevi Zevkler Bahçesi

Dünyevi Zevkler Bahçesi tablosunu daha önce hiç görmüş müydünüz? Ben ilk gördüğümde bu nasıl büyük bir eser derken bulmuştum kendimi o yüzden bu yazıyı kaleme almadan geçip gitmek istemedim.

Hollandalı ressam Hieronymus Bosch tarafından Dünyevi Zevkler Bahçesi resmedilmiştir. Hieronymus Bosh Rönesans’ın temsilcilerinden biri olarak tarihe adını yazdırmış bir sanatçıdır. Burjuva gelenekleriyle yetişmiş ve zengin bir soyluyla evlenmiştir. Oburluk ve Şehvetin Alegorisi, Kutsanmış Göğe Yükseliş, Çarmıh Taşıyan İsa, Deliliğin Tedavisi gibi birçok eserinden söz etmek mümkündür. En ünlü eseri ise Dünyevi Zevkler Bahçesidir.

Dünyevi Zevkler Bahçesi 1504 yılında tamamlanmış ve eser Madrid’in Prado Müzesi’nde sergilenmektedir. Ahşap üzerine yağlı boya ile resmedilen bu eser 3 panelden oluşmaktadır. Paneller üzerindeki bu resme triptik denilen hareketli grup resimleri denmektedir. Triptikte orta panel yan panellerden daha büyük olduğu ana temanın işlendiği kısımdır. Yan panolar ise orta panoya göre daha küçük ve ilişkili konuların yer aldığı kısımlardır.

Bosch'un 15. yüzyılın sonlarında yaptığı bu ünlü tabloda sol panelde cennet, orta panelde dünyevi zevkler ve sağ panelde cehennem tasvir edilir. Adem, Havva ve harikulade hayvanlar cennetin sol panelinde yer alırken, orta panelde çeşitli insan figürleri ve dünyevi zevkler resmedilir. Sağ panelde ise günahkarların çeşitli cezalandırma şekilleri cehennemde tasvir edilir. Bosch'un bu eseri, döneminin dini inançlarını ve ahlaki değerlerini yansıtan bir yapıttır ve detaylı kompozisyonuyla dikkat çeker.

Bosch'un "Yeryüzü Zevkleri Bahçesi" adlı eseri Irak (2019)’un aktardıklarına göre, dönemin Hollanda'sında yaşanan ekonomik, sosyal ve dini krizleri yansıtarak, insanların Tanrı'nın gazabına maruz kaldığına inandığı bir dönemde ortaya çıkmıştır. Bu eser, dönemin kuşkulu atmosferinde dinin krize girdiği ve Reform ihtiyacının belirdiği bir zaman diliminde, Bosch'un İncil'e dayalı fantastik bir atmosferle cennet ve cehennemi resmettiği bir yapıttır.

Bu tarz insanın eylemlerini anlatan ve farklı figürlerin bir arada olduğu eserlerde detaylarda gezinmenin hazzı farklıdır. İnsanlar, hayvanlar, dini figürler, doğa derken eserde hangi birini inceleyeceğim sorgusu başlar ilk önce. Bu eserinde bence en keyifli noktası da bu olmaktadır.

Eserin orta panelindeki insanların eylemlerini gördükçe ve düşündükçe insan hikayelerinin çeşitliliğinde kayboluyorum. Bireysel ya da toplumsal bireyin eylemleriyle dünyada birçok eylemle hikayeler yazarken, sol ve sağ paneldeki cennet ve cehennem tasvirleriyle de dünyadaki eylemlerinin din açısından sonuçları ile karşı karşıya kalmalarıyla aslında dinin insan eylemlerini düzenlemedeki etkisini düşünmeye sevk ediyor insanı.

Hyreniomus Bosh’un bu eseri bu denli ayrıntılarla çalışması, dini bir eleştiri ortaya koyması, figürlerle ve farklı hikayelerle desteklemesi ve yarattığı kompozisyonla yeteneğiyle beni çok etkiledi. Böylesi büyük eserleri incelemenin ne kadar zor olduğunu da tekrar hatırlattı.