Türk Mitolojisinde Kurtarıcı At ''Tulpar''

Atlar tarih boyunca insanların en sadık ve en güvenilir dostu olmuştur. Atlar hep yüce bir varlık olarak görülmüş ve bundan dolayı atlar tüm efsanelerde ve destanlarda yer verilmiştir. Atlara hep olağanüstü özellikler yüklenmiş ve yüceltilmişlerdir. Türk tarihine ve mitolojisine baktığımızda da atlara verilen değeri, önemi çok net bir şekilde anlamaktayız. Türkler için at, her çağ ve dönemde çok önemli ve değerliydi. Bu önem ve değeri yukarıda da bahsettiğimiz gibi tarihten ve efsanevi hikâyelerde, destanlarda görebiliyoruz.

Bir Türk efsanesi olan kanatlı at ‘’Tulpar’’ Türk mitolojisinde zor zamanlarda ortaya çıkan kahraman at olarak anlatılmaktadır. Tulpar adı; Türk, Kırgız ve Altay mitolojilerinde yaygın olarak geçer. Tipik olarak beyaz veya kara bir at olarak betimlenir ve beyaz kanatları vardır. Kuday (Tanrı) tarafından yiğitlere yardım etmek için yaratıldığına inanılır. Kırgızların ünlü destanı Manas'ta; efsanevi atlar olarak bilinen Tulpar'ın, Manas'ın kahraman savaşçılarını kanatlarıyla rüzgârdan daha hızlı koştuğu söylenir. Başkurt inançlarına göre, Tulpar'ın kanatları hiç kimse tarafından görülemez; sadece karanlıkta, büyük engelleri ve mesafeleri aşarken açılır. Eğer birisi Tulpar'ın kanatlarını görürse, Tulpar'ın kaybolacağına inanılır. Tulpar adı sadece Türklerde değil aynı zamanda komşu Avar, Lak, Andı, Dargı ve Tabasaran dillerinde de kullanılır.

Türk halk inancında Tulpar;  gücü, hızı ve özgürlüğü simgeler. Bu efsanevi at, genellikle kahramanlık hikâyelerinde veya destanlarda önemli bir rol oynar. Tulpar'ın kanatları, genellikle gökyüzünde özgürce uçmayı sağlayan ve Tanrısal güçlerle ilişkilendirilen bir özelliktir. Bu özellikler; Tulpar'ı insanlara ilham veren, yardım eden ve koruyan bir sembol hâline getirir.

 Türk mitolojisindeki çeşitli destanlarda, kahramanlar genellikle Tulpar'a binerek savaşırlar; yolculuk ederler veya zorlu görevleri yerine getirirler. Bu; Tulpar'ın cesaret, güç ve sadakat sembolü olarak görülmesini sağlar. Tulpar, Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir ve birçok halk hikâyesi, efsane ve şiirde yer alır. Onun kanatlı gücü ve özgürlüğü, Türk mitolojisinde derin anlamlara sahip bir sembol hâline gelmiştir.

Tulpar ismi günümüzde birçok Türk devletin de kullandığını görmekteyiz. Örnek verecek olursak Türkiye'nin ilk yerli yapımı Zırhlı Personel Taşıyıcı (ZPT) aracına da Tulpar ismi verilmiştir. Kazakistan armasının sağ ve sol köşelerinde birer tane Tulpar vardır.