ALÇAKGÖNÜLLÜ BİR ÖNERİ

Orijinal ismi “A Modest Proposal” olarak geçen İngiliz edebiyatının hiciv ustalarından biri olarak anılan, 1667-1745 yılları arasında yaşamış Jonathan Swift tarafından kaleme alınmış bir eserden bahsetmek istiyorum. Bu, sıradan bir eser incelemesi veya akademik bir inceleme değil, ufak bir bilgi vermek olarak düşünebilirsiniz çünkü bu eseri Jonathan Swift’in kim olduğunu ve yazılış amacını bilmeden okursanız kanınızı donduracak kadar korkunç önerilere sahip olduğunu göreceksiniz.

Jonathan Swift’le başlamak istiyorum. Kendisinin yaşamı restorasyon dönemi ve 18. yüzyıl olarak anılan bir döneme denk geliyor.  Yazarımız bir İngiliz değil, İrlandalı ve döneminde İrlandalıların yaşadığı pek çok sorun var. Eserinde her şeyi rahatlıkla söyleyebilmesinin en büyük sebebi herkesle beraber bu dönemi yaşamış olmasıdır. Açlık ve sefaletin önüne geçilemez bir şekilde artış gösterdiği, ekonominin yerle bir olduğu, insanların yemeye yiyecek, yakmaya odun bulamadığı bir dönemde Swift bu eseri hem İrlanda halkına hem de İngiliz sömürüsüne bir tepki olarak yazıyor.

Eserin Türkçe çevirisi orijinal diline göre biraz yumuşatılmış şekildedir. Swift önce kendi halkına yaşadıkları sefalete asla tepki göstermeyip durumu kabullenmelerine öfkelenir. Kimsenin daha fazla çocuk yapmaması gerektiğini, var olan çocuklarını satıp yiyecek almalarını, hatta daha ileri giderek çocuklarını kesip yemelerinin daha akıllıca olacağını ifade eder.  Bunun devamında İrlanda halkının İngilizlerden daha değersiz, alt sınıf olduğuna çokça vurgu yapar ve çocuklarınızı İngilizlere satın çünkü yapabilecek başka bir şeyiniz kalmadı gibi söylemleri vardır.

Bunları yazmasının asıl amacı İngilizler tarafından sömürülen bir halkın, kendi çocuklarının ülkeye veya topluma nasıl faydalı olabileceğinin yolunun aranması, halkın ürküp kendine gelmesi ama bunun yaşanmayacağını düşündüğü için bu durumla alay etmesidir.

Eserin, yayınlandığı dönemde çok büyük ses getirmesi, insanların hiciv sanatını anlamaması ile sonuçlanmış diyebiliriz ama tarih tekerrürden ibarettir. Belki de yüzyıllar önce yazılmış bir eser, tüm sömürge toplumlarına bugün bile ışık tutabilir.

Eseri okumak isterseniz bunun bir hiciv ustasının elinden çıktığını lütfen unutmadan okuyun ki “alçakgönüllü önerileri” sizi dehşete düşürmesin. 

İzlemek isterseniz daha modern bir bakış açısıyla ele alınmış kısa film halinde de esere ulaşabilirsiniz.