Belirsiz Kayıp Nedir?

“Belirsiz kayıp” diye çevrilen ing. “ambigious loss” kavramı, yaşadığına ya da hayatını kaybettiğine dair fiziki bir kanıta ulaşılamayan yani akıbeti belirsiz olan kayıpları ifade eder.

6 Şubat 2023 tarihinde yaşadığımız deprem felaketi sonrası on binlerce insanımızı kaybettik. Bu kayıpların içinde maalesef ulaşılamayan, haber alınamayan, bulunamayan insanlar da vardı. Enkazlarda yakınlarının bedenine ulaşmak için bekleyen, belirsizliktense olumsuz olsa bile bir sonuca ulaşmak için çırpınan insanlarımızın büyük acısını paylaşıyoruz...

Belirsiz kaybın fiziksel ve psikolojik olmak üzere iki türü vardır. Fiziksel belirsiz kayıp, söz konusu bireyin fiziksel olarak mevcut olmadığı ancak psikolojik varlığının devam ettiği kayıpları temsil eder. Psikolojik belirsiz kayıp ise kişinin psikolojik olarak mevcut olmadığı, ancak fiziksel olarak var olduğu kayıpları ifade eder. Bu yazıda fiziksel belirsiz kayba odaklanacağız.

Kaybolmuş çocuklar, evden kaçmış bireyler, savaşta veya görevde kaybolan askerler, doğal afetlerde bedeni bulunamamış kişiler gibi fiziksel olarak yanımızda bulunmayan ve akıbetini bilemediğimiz bireyler fiziksel belirsiz kayba verilebilecek örneklerdir. Fiziksel belirsiz kayıpta, sevilen kişi fiziksel olarak yanımızda yoktur ancak özellikle öldüğüne dair kesin bir kanıt olmaması durumu söz konusuysa, kayıp kişinin sevenleri arasında psikolojik anlamda var olmaya devam eder. Söz konusu kişi fiziksel olarak yoktur ama duygusal olarak vardır.

Kişinin akıbetinin belirsizliği ve ölümüne dair kanıtın mevcut olmaması sevenlerinin ve ailesinin hala hayatta olduğu ihtimaline dair çatışmasına, belirsizlik sonucu yüksek seviyede stres yaşamasına ve daha çok travmatize olmasına sebep olabilir. Kanıtın yokluğu, mevcut acının çok daha ağır bir tabloda yaşanmasına yol açar. Doğal yas sürecini engelleyen bu belirsizlik, beklenen yas davranışlarını geciktirir veya tamamen engeller. Böylece kişinin yakınlarını yeterince yas tutulmayan bir belirsizlik durumunun içinde sıkıştırır ve iyileşmeyi mümkün kılmaz. Böyle bir kayıpla baş etmek çok daha zordur. Kayba dair bir netliğe kavuşmadan bu yarayı sarmaya çalışmak maalesef çok zor bir hal alır.