CYBH #2 Sex Education

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Serisi #2

Yağmur Işık

8 Feb, 20226 min read

Sizlere Sex Education dizisinden değil kendisinden bahsedeceğim. Fakat diziyi izleyenler bilir dizi Maeve’in mükemmel piyasa ihtiyaçlarını görme yeteneği ve Otis’in muhteşem bilgeliğinden ibaret değil. Gençlerin doğru bilinen yanlışlarına, bilgi ve farkındalık eksikliğine yapılan vurgu dizinin tek amacının eğlence olmadığını bizlere gösteriyor. Ben de bugün gençlerin bilgi veya farkındalık eksikliğini kanıtlarıyla ortaya koyacağım.

Makalelerin nerede, kimler tarafından yazıldığı, nerede yayınlandığı gibi detayları yazı içerisinde belirtip kafa karışıklığı yaratmayacağımı fakat tüm makalelere ulaşabileceğiniz linkleri referanslar kısmında sırasıyla bulabileceğinizi, Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkları CYBH kısaltması şeklinde kullanacağımı başlamadan belirtmek istiyorum.

Hadi biraz değil, epey makale inceleyelim!

· 1 numaralı referanstaki araştırmanın sonucunda erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre ve cinsel ilişki deneyimi olan öğrencilerin cinsel ilişki deneyimi olmayanlara göre CYBH Bilgi Testi doğru yanıt ortancalarının daha yüksek olduğu saptanmış. Ayrıca öğrencilerin CYBH hakkında bilmediklerinin, yanlış bildiklerinden daha fazla olduğu belirlenmiş.

· 2 numaralı araştırmada öğrencilerin yarısından fazlası cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda kendisini yetersiz hissetmekte olduğunu ve eğitim almak istediklerini saptamışlar. Bu doğrultuda öğrencilerin bilgi düzeylerinin artırılması için ilgili eğitimlerin ve seminerlerin düzenlenmesi gerekliliğini ortaya çıkarmışlar.

· 3 numaralı araştırma sonucunda öğrencilerin orta düzeyde bilgiye ve bazı riskli cinsel davranışlara sahip olmaları nedeniyle, üniversitelerde medikal hizmet birimleri içinde gençlik danışma birimlerinin oluşturulması, üreme sağlığı konusunda sürekli, etkin eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi gerektiği önerilmiş.

· 4 numaralı araştırmanın sonucunda öğrencilerin CYBH hakkında olumlu görüşe sahip olmalarına rağmen, bulaşma yolları hakkında doğru bilgiye sahip olmadıkları belirlenmiş. Öğrencilerin gereksinim duyduğunda kendi kendine bilgiye ulaşabildiği, öğrenme ve uygulama becerisine odaklı, teorik bilginin uygulamalı eğitimlerle pekiştirildiği ve öğrenciye öğrenme fırsatının sağlandığı öğrenme modellerinin kullanılması önerilmiş.

· 5 numaralı araştırma sonucunda katılımcıların çoğunluğunun CYBH’lar ile ilgili bir dereceye kadar bilgi sahibi olduğu görülmüş. Bu bilginin düzeyinin yükseltilmesi ve sağlıklı bilgi kaynaklarına ulaşım açısından cinsel sağlık eğitiminin yaygınlaştırılması önerilmiş.

· 6 numaralı çalışmada öğrencilerin büyük çoğunluğu (%70.1) cinsel konularla ilgili bilgilerde kendilerini yetersiz hissettiklerini ve bu konuda eğitim almak istediklerini belirtmişler. Araştırma bulgularına göre üniversite öğrencilerinin CYBH konusundaki bilgilerinin, bu konuda sağlıklı davranışlar sergileyebilmeleri için yetersiz olduğu sonucuna varılmış.

· 7 numaralı çalışmada öğrencilerin genel olarak CYBH hakkında bilgi sahibi olduğu; yaş artıkça bilgilerinin arttığı, cinsel konuları ebeveynleriyle paylaşan öğrencilerin bilgilerinin daha yüksek olduğu belirlenmiş.

· 8 numaralı çalışma da öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklara ilişkin orta düzeyde bilgi sahibi olduklarını ve konu ile ilgili bilmedikleri şeylerin yanlış bildiklerinden daha fazla olduğunu göstermiştir.

· 9 numaralı araştırma sonuçları, üniversite öğrencilerinin CYBH’dan korunmaya ilişkin daha fazla bilgilendirilmeye ihtiyaç duyduğunu göstermiş.

· 10 numaralı araştırmada öğrencilerin cinsel konularda en güvenilir bilgiyi sağlık çalışanları ve eğitim programlarından elde edebilecekleri fikrinde olduklarından yola çıkarak üniversitenin mediko-sosyal merkezinde öğrencilerin “cinsel yolla bulaşan hastalıklar, cinsel sorunlar, sorumlu ve güvenli cinsel davranış gibi” sorunlarını danışabilecekleri danışmanlık birimi ya da eğitim programları planlanması ihtiyacı olduğunu belirlemiş.

· 11 numaralı çalışmada, ülkemizde cinsel deneyim yaşının düşmekte olduğu, CYBH hakkında bilgi düzeylerinin düşük olduğu ve cinsel konular hakkında eğitimi sağlık çalışanlarından, okul ve görsel basın aracılığıyla almak istedikleri saptanmış. Bu nedenle ergenlerin CYBH’dan korunmak ve sağlıklı cinsel davranış geliştirebilmeleri amacı ile üreme sağlığı-cinsel sağlık konularına örgün eğitim kapsamında daha fazla yer verilmesi gerektiğini ayrıca ülkemizde sağlık birimlerinin içinde "ergen polikliniklerinin" kurulmasının önemli olabileceğini düşündüklerini söylemişler.

· 12 numaralı çalışmada akran eğitimi için gönüllü 20 öğrenciye iki gün, 16 saat cinsel temasla bulaşan hastalıklarla ilgili eğitim verilmiş. Eğitim alan öğrenciler akranı olan 323 öğrenciye ulaşarak cinsel temasla bulaşan hastalıklarla ilgili birebir eğitim vermiş. Öğrencilere, akran eğitiminden önce ve üç ay sonra cinsel temasla bulaşan hastalıklar ile ilgili bilgi testi uygulanmış. Eğitim sonrası öğrencilerin %94,7’sinin cinsel temasla bulaşan hastalıklarla ilgili bilgi düzeyi artmış. Sonuç olarak, cinsel temasla bulaşan hastalıklarla ilgili akran eğitimi üniversite öğrencilerinin bilgi düzeyini artırmış.

· 13 numaralı çalışmada iki farklı eğitim yönteminin etkinliğini değerlendirmek amacıyla üniversite 1. sınıf öğrencilerine akran eğitimi (123 kişi), 2. sınıf öğrencilerine ise broşür eşliğinde uzman bir eğitimci tarafından eğitim (77 kişi) verilmiş. Çalışma sonunda broşür + uzman eğitimi verilen öğrencilerin eğitim sonrası CYBH konusundaki bilgi düzeyleri akran eğitimi verilen öğrencilere göre daha yüksek çıkmış. Öğrencilerin CYBH’a ilişkin bilgi düzeylerini ve farkındalıklarını artırmada broşür + uzman eğitimi vermenin etkili bir yöntem olduğu bulunmuş. Her iki eğitim grubundaki öğrencilerin çoğunun eğitim öncesinde CYBH açısından risk altında olan grupları ve cinsel ilişki dışında bulaşma yollarından birini bildikleri saptanmış. Gençlerin CYBH konusunda bilgi düzeylerini artırmada farklı ve etkinliği kanıtlanmış yöntemler ile eğitimlerin verilmesinin cinsel sağlık ve üreme sağlığının korunmasını ve geliştirilmesini sağlayacağı dile getirilmiş.

· 14 numaralı çalışmada öğrenciler cinsel sağlık ile ilgili bilgilerini en çok (% 27.4) arkadaşlarından öğrendiğini, öğrencilerin yaklaşık yarısı (% 44.8) cinsel sağlık ile ilgili bilgi edinmeleri gerekirse sağlık personellerini tercih edeceklerini belirtmişler. Öğrencilerin yarısından fazlasının (% 58) cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile ilgili orta düzeyde bilgi sahibi olduğu ve çoğunluğun (% 65.3) cinsel sağlığı “genel bir iyilik hali” olarak tanımladığı saptanmış.

· 15 numaralı çalışmada ‘Türkiye’de cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile ilgili yapılan lisansüstü tez çalışmaları bibliyografik olarak incelemiş. İncelenen yıllar içinde, CYBH alanında ülkemizde yapılan tezlerin büyük çoğunluğunun, 2006-2010 ve 2016-2020 yılları arasında; yüksek lisans düzeyinde ve hemşirelik branşında gerçekleştirildiği saptanmış. En fazla oranda bilgi/davranış/tutum araştırılması, anket çalışması şeklinde olduğu ancak tedavi çalışmasının çok düşük düzeyde olduğu ve hayvan deneylerinin olmadığı saptanmış.

Her ne kadar bir uzmanın gençlerin bilgi düzeyini artırmadaki önemi 13 numaralı çalışmada gösterilmiş olsa da gençlerin akranlarının birbiriyle paylaşım içerisinde bulunmasının önemi de azımsanmayacak durumda. Burada da öğrendiklerimi, okuduklarımı sizlerle paylaşmayı amaçlıyorum.

Yukarıda paylaştığım 15 makaleden açıkça görülebilir ki gençlerin bilmedikleri, yanlış bildiklerinden fazla. Ben bilmemenin de bizleri yanlışa sürükleyebileceğini düşünüyorum. Yani bilmemek de yanlış bilmek kadar korkutucu gözüküyor.

Açıkça görülüyor ki bilinçlendirme konusunda da çok gerideyiz. Gençler rahatlıkla başvurup danışabilecekleri kurumların hasretini çekiyor. Kaldı ki burada cinsel yolla bulaşan hastalıkları konuşuyoruz. Doğrudan sağlığımızı etkileyen sorunlardan bahsediyoruz. Nesiller boyu sürebilecek, bizleri öldürebilecek kadar ciddi sorunlardan. Bu gibi konuları hatta daha fazlasını danışıp öğrenebileceğimiz insanların varlığı bizim için eksiden çok artı olur. Ortaokullarda, liselerde, üniversitelerde üreme sağlığı-cinsel sağlık dersleri zorunlu olsa eğitimini almış kişilerin bu dersleri vermesi için de istihdam sağlansa harika olur. Tam bir kazan-kazan durumu.

Biz bilgileri yaymak için elimizden geleni yapalım büyüklerimizin de ellerinden geleni yapacağını umalım. Fakat bu sırada sınıf öğretmenlerinizden, rehber öğretmenlerinizden zaman yaratıp sizlere böyle aktarımlar yapmasını isteyin. Üniversitede kulüplere olan erişiminiz sayesinde farkındalık artırmaya çalışın. Partnerlerinizi iyi seçin. Sonuçlarını göze alabileceğiniz kararlar verin. Hastanelere gidip testler, kontroller yaptırın. Kendinizi, sağlığınızı her şeyin üstünde tutun.

Bu yazıda CYBH eğitimlerinin neden belirli yaş ve gruplar için olması gerektiğini yazdım. Linklerden makalelerin tamamına ulaşabilir, daha fazla istatistiki veri öğrenebilirsiniz.

Serinin 3’üncü yazısında artık hastalıkları tek tek ele almaya başlayacağımı, gençlerin genellikle aklına ilk gelen hastalık olan AIDS ile devam edeceğimi söylemek istiyorum.

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere, sağlıklı günler.

Referanslar

1. https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzcesbed/issue/4850/66660

2. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinsbd/issue/19538/208006

3. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunhemsire/issue/7859/103405

4. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inonusaglik/issue/60575/815545

5. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yud/issue/53234/706926

6. https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzcesbed/issue/4847/66618

7. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inonusaglik/issue/29401/410851

8. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kashed/issue/22283/239015

9. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inonusaglik/issue/62343/831799

10. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbed/issue/32331/359170