Dorian Gray'in Portresi
Sakınabilir miyiz güzelliği, günahlardan ve zamandan?
Oyunları ve şiirlerinin yanı sıra, Oscar Wilde'ın adını belki de en çok bu romanıyla anıyoruzdur. Peki kim bu Oscar Wilde ve bu romanında neler yazmış? Wilde 1854 yılında İrlanda'da dünyaya geliyor. Annesi ünlü bir şair ve devrimci olan Speranza, babası ise dönemin önde gelen cerrahlarından. Kendisi Trinity College ve Magdelene College gibi üniversitelerde eğitim alma fırsatı yakalıyor. Ayrıca hayatı boyunca da Berkeley ve Newdigate gibi ödüller de alıyor. Daha yazarlığıyla tanınmadığı dönemlerde bile İngiltere'nin sosyal çevrelerinde adına sıkça rastlanıyor. Bunun sebeplerinden birisi de 1882 ve sonrasında Amerika ve başka yerlerde yaptığı konuşmaları. Kendi şatafatı, tarzı, karizması, hal ve hareketleriyle beraber müthiş hikaye anlatma yetenekleri de ünlenmesine yardımcı oluyor. Kendisinin ilişki hayatı da onu tanımamızdaki önemli etkenlerden biri. Her ne kadar Constance Lloyd ile evli olup iki çocuk babası olsa bile onun asıl aşkı Lord Alfred Douglas. Fakat Viktorya dönemi için bu ilişki elbet kabul edilebilir bir şey değil, Alfred'in babasının ihbarları üzerine Wilde tam da kariyerinin zirvesindeyken yönelimi sebebiyle üç yıl hapis cezasına çarptırılıyor. Üç yıl hapiste de kalemi bırakmıyor ve yazmaya devam ediyor. Hapisten çıktıktan sonraki hayatı ise pek uzun sürmüyor, sadece üç yıl daha yaşıyor. Bu yaşadığı son üç yıl ise yoksulluk en büyük dertlerinden birisi haline geliyor. Kendisinden de Oscar Wilde olarak değil, Sebastian Melmoth olarak bahsediyor. 1900 yılına gelindiğinde henüz 46 yaşındayken menenjit sebebiyle aramızdan ayrılıyor.
Günümüzde onu bir şair ve oyun yazarı olarak anıyoruz. Eserlerinde genellikle toplumsal, sanatsal, ve estetik konular üzerinde yoğunlaşıyor. Özellikle dönemin estetizm ve decadentizm akımlarına da büyük katkılar sağlayarak bu akımların öncülerinden birisi oluyor. Eserlerinde karşımıza sıkça çıkan bir takım temalar mevcut. Bunlar: din, ahlak, siyaset, günah kavramı, takıntılar, şehvet, şiddet, masumiyetin yitişi, kendini ifade etme ve geliştirme, bireysellik ve sanatın önemi olarak sıralanabilir. Estetizm akımı her ne kadar eserlerin toplumsal ve siyasal boyutunu es geçmiş ve sanatsal değerine odaklanmış olsa bile Wilde eserlerinde yer yer bu kurala uymaktan kaçınmıştır.
Dorian Gray'in Portresi Wilde'ın tek romanı olma özelliğini taşıyor. Romanda karşımıza sıkça gotik elementler çıkıyor. Wilde'ın estetizm anlayışını anlamak için de kurgusuyla beraber çok ideal bir roman. Romanın baş kahramanı adından da anlaşılacağı gibi Dorian Gray, romanın ilk sayfalarında onu güzelliği ve estetik zevkleriyle tanımaya başlıyoruz. Basil Hallward adında bir ressam onun portresini resmederken bir başka karakter olan Lord Henry bu dünyadaki tek gerçeğin güzellik olduğundan bahsetmekte. Öyle ki portre tamamlandıktan sonra bu fikirlerini Dorian ile de paylaşıyor. Lord Henry'nin etkisinde kalan Dorian, güzelliğini bir ömür yitirmemek için bir dilekte bulunur, bu dileği de kabul olur. Güzelliğe olan hassasiyeti sebebiyle Dorian, aktris Sibyl Vane'e aşık olur ve onunla evlenme hayalleri bile kurar. Dorian'ın aşkı da karşılıksız değildir, Sibyl de ona karşı aynı hisleri beslemektedir. Bir gece Dorian'ın daveti üzerine Lord Henry ve Basil ile beraber Sibly'in oyunlarından birini izlemeye giderler. Sibly, seyircinin arasında Dorian'ı görünce bir türlü role giremez. Basil ve Lord Henry'e mahçup olan Dorian ise Sibly'e olan aşkının güzelliğinden değil, yeteneğinden geldiğini söyler. Fakat öylesine bir utanç içindedir ki Sibly ile olan ilişkisini bitirmeye karar verir. Gönlünü almak için geri döndüğünde ise artık çok geçtir, Sibyl kendini öldürmüştür. Bunun üzerine Dorian evine dönmüştür, fakat bir değişiklik fark eder. Daha öncesinde portresinde olmayan yeni bir şey vardır. Portredeki Dorian işlediği günahla beraber sinsi bir hal almıştır. Bunun üzerine Dorian portreyi bir yere kitler ve ahlaki çöküşünü de başlatmış olur.
Aradan 18 yıl geçmiştir. Dorian, zamandan azade, hala genç ve güzeldir. Basil bir gün Dorian'ı ziyaret eder. Şans eseri de evde bir portre bulur. Bu portre yaşlı, çirkin ve adeta şeytani bir adama aittir. Dikkatlice portreye baktığında kendi imzasını görür ve bunun Dorian'ın portresi olduğunu anlar. Dorian'a günahlarından arınması için yalvarır fakat Dorian anlık bir öfkeyle Basil'ı öldürür. Vicdanı sızlayan Dorian ise kendini esrarkeşlerin gittiği bir yerde bulur. Burada karşısına intikam ateşiyle yanışıp tutuşan James Vane çıkar. Kendisi kardeşi Sibyl'ın intikamını almak için Dorian'ı aramaktadır. Dorian'ı tanıyamaz ve onu elinden kaçırır. Sonrasında ise izini bulup peşine düşer. Fakat bir av sırasında başka birisi tarafından yanlışlıkla vurularak öldürülür. Bütün günahları Dorian'ın üzerine bir kabus gibi çökmüştür, artık daha düzgün bir şekilde yaşamak istediğini söyler fakat nafiledir. Attığı her adımda, yaptığı her şeyde portre git gide daha korkunç bir hal almaktadır. Bunların hepsine bir son vermek isteyen Dorian çareyi portreyi yok etmekte bulur. Dorian'ın acı çığlıkları üzerine odaya gelen hizmetçiler ve polis yerde yatan yaşlı, çirkin, ve korkunç bir adam görür. Adam kalbinden bıçaklanarak can vermiştir. Öyle korkunç bir suratı vardır ki kimse onu tanıyamaz. Ancak ellerindeki yüzüklerden bu kişinin Dorian olduğu anlaşılır. Odadaki portrede ise Dorian yeniden genç ve güzel haliyledir.
Kaynakça
Wikipedia
Wilde, Oscar. The Picture of Dorian Gray, 1890.
Poetry Foundation
Urgan, Mina. İngiliz Edebiyatı Tarihi. Yapı Kredi Yayınları, 2013.
Görseller
By Napoleon Sarony/ Adam Cuerden - This image is available from the United States Library of Congress's Prints and Photographs divisionunder the digital ID ppmsca.07757.This tag does not indicate the copyright status of the attached work. A normal copyright tag is still required. See Commons:Licensing., Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=141158986
https://m.media-amazon.com/images/M/MV5BMTMwMTY5NDEzNV5BMl5BanBnXkFtZTcwMzEzMzY3Mg@@._V1_.jpg