Eternal Sunshine of the Spotless Mind Psikolojik Değerlendirme (Borderline)

İnceleme konuları: Sınır (Borderline) kişilik bozukluğu, sosyal anksiyete

Filmde, rutin bir yaşantıya sahip olan Joel ile onun zıt bir karakter yapısına sahip olan, Clementine’ın ilişkileri konu ediniliyor. Clementine ile Joel’un ilişkileri güzel giderken, zamanla ilişkide anlaşmazlıklar artıyor ve Clementine anlık bir karar ile ilişkisini bitiriyor. Başarısız ilişkilerinin aşk acısı, hafızalarını silmelerine neden oluyor.  Joel karanlık ve küçük bir evde yaşıyor. İçine kapanık ve sessiz bir kişilik. Clementine ise dışa dönük, dürtüsel davranan, yaptıklarının sonuçlarını düşünmeyen birisi. Filmde yer alan Clementine’nin sarhoş bir şekilde Joel’in arabasını kullanarak kaza yaptığı sahne ve Charles Gölü’nde buz üzerinde kontrolsüzce hareket ettiği sahne Clementine’nin borderline kişilik bozukluğuna sahip olduğunu gösteren en belirgin sahnelerdir. Bir başka sahnede ise Joel, Clementine’in sevilme ve ilgi görme ihtiyacının karşılanması adına önüne gelen her insan ile birlikte olma arzusu olduğunu söyleyerek de bize ipucu veriyor.

Sınır (Borderline) kişilik bozukluğuna sahip kişiler genel olarak kendilerine zarar verme olasılığı yüksek dürtüsel davranışlar (aşırı para harcama, uygusuz cinsel davranışlar, madde kötüye kullanımı, hızlı araba kullanma, vb.) gösterirler. Aynı zamanda başkalarının ilgisini çekmek ya da başkalarını cezalandırmak için de bu tür girişimlerde bulunurlar. Clementine’de kendisine duyduğu öfkenin yanı sıra Joel’in sıkıcı karakterinden dolayı da bir tür cezalandırma isteği duyuyor.

Clementine karakterinin dürtüselliği, duygusal yoğunluğu (aşırı ruh hali değişiklikleri), alkol bağımlılığı, çalkantılı ilişkileri, umursamaz davranışları ve Joel'i idealleştirmesi veya değersizleştirmesiyle, filmin yazarı Kaufman karakter için borderline olup olmadığını söylemese bile Clementine borderline kişilik bozukluğu özelliklerini sergiliyor gibi görünüyor.

Joel, ise sosyal anksiyeteye sahip bir karakter. Clementine ile konuşurken göz teması kuramıyor, filmin başında Joel ve Clementine, Montauk'ta bir plajda buluşuyorlar fakat Joel ona yaklaşmaktan korkuyor, plajdan sonra aynı lokantada ayrı ayrı yerlerde oturarak yemek yemeyi tercih ediyor, yemekten sonra aynı trene biniyorlar ve Joel bir şey söyleyemeyecek kadar utangaç ama Clementine buzlarını kırıp onunla konuşuyor.

Aralarında geçen diyaloglarda Joel sürekli sessiz, mırıldanarak ve usulca konuşuyor. Joel ve Clementine bir süredir bir ilişki içinde olmalarına rağmen Joel onunla konuşmaktan çekiniyor, onunla toplum içinde, özellikle de hassas bir konu hakkında konuşurken sosyal kaygı hissediyor. 

Eternal Sunshine of the Spotless Mind’ın yazarı Charlie Kaufman bir konuşmasında kendisinin de sosyal anksiyeteye sahip olduğunu hissettiğini itiraf etmişti. Bu nedenle Joel Barish, sosyal anksiyetenin tüm özelliklerine sahiptir. Bunu, Jim Carrey'in ekrandaki eylemleri ve tavırlarıyla, diyaloglarında ve ses tonunda görebilirsiniz. Ayrıca senaryoyu okursanız, Charlie Kaufman Joel'i tanımlamak için birçok kez “utangaç”, “endişeli” ve “sessiz” kelimelerini kullanır. Kaufman, karakteri o kadar dürüst ve gerçek bir şekilde tasvir ediyor ki, onun kişisel olarak kendisinden bir şeyler kattığını anlayabiliriz.