Felsefe ve Psikoloji Dersi Veren Dizi: The Good Place

-Spoiler İçerir-

The Good Place yayınlandığı döneme damga vurmuş, bilim dünyasını bile etkileyecek derecede eğlenceli bir şekilde ahlak felsefesine değinmiş bir dizidir. Bu yazımızda dizide oldukça belirgin olan ancak ahlak felsefesi dersleri yanında görmezden gelinmiş psikolojik boyutuna değineceğiz.

Dizi dünyada bencil, yalancı, empati yoksunu yani “kötü” olarak nitelendirebileceğimiz birisi olan Eleanor adlı karakterin öldükten sonra “Good Place” yani İyi Yer’e gelmesiyle başlar. Eleanor, dünyada iyi bir insan olmadığının farkındadır ve bu yere yanlışlıkla geldiğini anlar. Mahallenin mimarı olan Micheal Eleanor’u ahiretteki “ruh eşi” olan Chidiyle tanıştırır. Chidi dünyadaki tüm vaktini ahlak felsefesi üzerine çalışarak geçirmiştir. Yani aslında “İyi Yer”i hak ettiği düşünülen kişidir. Eleanor, Kötü Yer’e gitmekten korktuğu için Chidi’den onu İyi Yer’i hak edecek kadar iyi bir insan yapmasını ister. Bu durum Chidi’yi ahlaki bir ikileme sokar: Ya yalan söylemeyi reddedip Eleanor’un yardım çağrısını karşılıksız bırakacak ya da kendisinden yardım isteyen birine yardım etme uğruna yalan söyleyecektir. Chidi hayatı boyunca Kant’ın ödev ahlakına göre hareket edip asla yalan söylememiştir. Ancak Aristotales ahlakta zamanla daha iyi olunabileceğini savunduğu için Chidi Eleanor’a yardım etmeyi kabul eder. Bir diğer tarafta ise Chidi ve Eleanor’la birlikte işkence edilmek üzere ‘İyi Yer’e gönderilen Tahani ve Jason var. Tahani, dünyadaki bütün vaktini insanlara kendini kanıtlamak ve sevdirmek için iyilikler yaparak geçirir. Chidi gibi o da İyi Yer’i hak ettiğinden emindir. Jason ise İyi Yer’e yanlışlıkla gönderilen Floridalı başarısız bir DJ’dir. Bu dört insan, dizi boyunca İyi Yer’de “İyi bir insan nasıl olunur?” sorusunun peşinden yol alırlar.

Dizi yalnızca etik ve ahlak felsefesi üzerinden tartışılsa da psikolojik boyutu da uzun uzun incelenilecek derecede iyi yansıtılmış. Dünyada ailesinin tavırları, çevresinde gördüğü tavırlar nedeniyle “kötü yer”e gitmeyi hak eden bu dört insan aslında çocukluk travmaları ve yaşamın onlara getirdikleri nedeniyle böyle davranıyorlar. Bir bölümde yargıca var olan puan sisteminin hatalı olduğu anlatılırken Jason gerçek hayatında tanıdığı bir kişinin hasta olan annesine bakmak için her gün neredeyse tüm gün çalışıp sonra annesinin bakımını tamamen üstlendiği için alacağı domatesin organik veya doğaya zarar verilmeden üretilip üretilmeyeceği üzerine düşünecek vakti olmadığını söylüyordu. Aynısı neredeyse tüm karakterler için geçerli.

Aslında Eleanor küçük yaşta sorumsuz ebeveynlerine uzun yıllar çalışıp bakmış ancak onlardan hiçbir şekilde sevgi ve ilgi görmediği için insanlara iyi davranmanın gereksiz olduğuna karar verip kendini tamamen yalnızlığa ve bütün insanlardan kaçmaya adamış biridir. İyi yerde ona yardım eden ve karşılıksız iyilik yapan Chidi’ye aşık olmuş ve bütün insanlığı kurtarmak için kendini feda edecek duruma bile gelmişti.

Tahani ise ailesi tarafından sürekli kardeşiyle rekabet halinde büyütülmüş herhangi bir karşılık olmadan sevgi görmemişti. Sevilmek için kardeşini yenmesi veya insanlara kendini kanıtlaması gerekiyordu. Bu nedenle dünyadaki bütün vaktini insanların onu sevmesi ve tebrik etmesi için iyilikler yaparak geçirmişti ancak bencil nedenlerle iyilik yapmadığı için kötü yere gönderilmişti.

Aynı şekilde Chidi de bütün hayatını etik felsefesine harcamış neredeyse kötü hiçbir şey yapmamıştı. Buna rağmen çevresindeki insanlara kararsızlığı nedeniyle zulüm çektirip kötü yer'e gönderilmişti.

Dizide puan sistemini düzenlerken yaşadıkları travmalar nedeniyle yanlış davranışlar sergileyen insanlara bu travmalarının nedenleri üzerine gidip iyi yer'i hak etmeyi öğretiyorlar. Eleanor insanlarla bağ kurarak bencilliğinden vazgeçiyor, Chidi sevdiği insanlar için kararlarını hızlı vermeyi öğreniyor, Tahani ebeveynlerinin ona karşı tavırları nedeniyle uzak kaldığı kardeşiyle barışıp rekabeti sonlandırıyor, Jason ise jason işte onu nasıl değerlendireceğimi bilemedim.