İletişim Nedir? Süreci, Unsurları ve Etkili İletişim Teknikleri

İletişim insanların duygu, düşünce, bilgi ve deneyimlerini paylaşmasını sağlayan temel bir süreçtir. Kişiler arası ilişkilerin temelinde iletişim vardır ve insanların özellikle sosyal yaşamında etkili bir şekilde var olmalarını sağlar.

İletişim en basit haliyle bir mesajın bir kişi veya grup tarafından oluşturulup bir başkasına iletilmesi sürecidir. Ancak iletişim yalnızca mesaj göndermekten ibaret değildir; mesajın doğru bir şekilde alınması, yorumlanması ve anlamlandırılması da iletişim sürecinin bir parçasıdır.

İletişim sözlü (konuşma, yazı), sözsüz (beden dili, mimikler) ve dijital (sosyal medya, e-posta) gibi farklı şekillerde gerçekleşebilir. Ayrıca iletişim süreci sadece insanlar arasında değil, hayvanlar ve hatta makineler arasında da olabilir.

İletişim Temel Özellikleri

• İki yönlü bir süreçtir: Bir gönderici ve alıcı vardır. Mesaj tek yönlü olsa bile geribildirim (feedback) sürecin tamamlanmasını sağlar.
• Anlam oluşturmayı amaçlar: İletişimde esas amaç, verilen mesajın karşı tarav tarafından anlaşılmasıdır.
• Kodlama ve kod çözme gerektirir: Mesajın belirli sembollerle (kelimeler, jestler, yazılı ifadeler vb.) iletilmesi ve alıcının bu sembolleri çözerek anlam çıkarması gerekir.
• Kültürel ve bireysel farklılıklar içerir: İletişim tarzı, kullanılan dil, jestler ve algılar kültüre ve bireysel deneyimlere göre değişebilir.
• Fiziksel ve psikolojik faktörlerden etkilenir: Gürültü, dikkat dağınıklığı, duygu durumu gibi faktörler iletişimin verimliliğini etkileyebilir.

İletişimin Temel Unsurları

Kaynak

İletişimde kaynak, mesajı oluşturan ve ileten kişi, grup veya kurumdur. Kaynak, sürecin başlangıç noktasını oluşturur ve mesajın içeriğini, üslubunu ve iletim şeklini belirler. İletişimin kalitesini belirleyen önemli faktörlerden biri kaynağın etkinliği ve doğruluğudur. Eğer kaynak mesajı eksik veya yanlış kodlarsa, iletişim süreci başarısız olabilir.

Mesaj

Mesaj, iletişim sürecinin merkezinde yer alan ve kaynaktan alıcıya iletilen bilgi, düşünce, duygu veya semboller bütünüdür. Mesajın temel amacı, bir anlam oluşturmak ve alıcıya belirli bir bilgi veya duygu aktarmaktır. Mesaj, iletişim sürecinin en kritik unsurlarından biridir. Eğer yanlış kodlanır veya uygun olmayan bir şekilde iletilirse, yanlış anlaşılmalara ve iletişim kopukluklarına neden olabilir.

Kanal

Kanal, iletişim sürecinde mesajın göndericiden alıcıya iletilmesini sağlayan yol veya araçtır. Başka bir deyişle, iletişimin gerçekleşmesini mümkün kılan ortamdır. İletişimin başarılı olması için mesajın doğru bir kanal aracılığıyla iletilmesi gerekir. Kanal seçimi, iletişimin başarısını doğrudan etkileyen bir faktördür. Yanlış kanal seçimi, mesajın yanlış anlaşılmasına veya hiç ulaşmamasına neden olabilir.

Alıcı

İletişim sürecinde alıcı, göndericiden (kaynak) gelen mesajı alan, yorumlayan ve anlamlandıran kişi, grup veya kurumdur. Alıcı, iletişimin en önemli unsurlarından biridir çünkü mesajın iletilme amacı, alıcının mesajı doğru şekilde anlaması ve gerektiğinde geribildirim vermesidir. Eğer alıcı mesajı yanlış anlar ya da mesaj kendisine ulaşmazsa, iletişim süreci başarısız olur. Bu nedenle, gönderici mesajı oluştururken alıcının bilgi düzeyini, kültürel arka planını ve algılama kapasitesini dikkate almalıdır.

Geribilidirim

Geribildirim (feedback), iletişim sürecinde alıcının mesajı alıp anladığını gösteren ve göndericiye verdiği tepki veya dönüş olarak tanımlanır. Etkili bir iletişim süreci için geribildirim kritik bir unsurdur çünkü göndericinin mesajının nasıl anlaşıldığını değerlendirmesini sağlar. Geribildirim, iletişimin çift yönlü bir süreç olduğunu gösterir. Eğer alıcıdan herhangi bir tepki gelmezse, iletişim tek yönlü olur ve mesajın doğru anlaşılmadığı riski ortaya çıkar. Eğer geribildirim doğru ve etkili bir şekilde verilmezse, iletişimde hatalar meydana gelebilir ve yanlış anlamalar artabilir. Bu yüzden iletişimde geri bildirimin doğru yönetilmesi büyük önem taşır.

Gürültü

Gürültü, iletişim sürecinde mesajın alıcıya doğru ve eksiksiz bir şekilde ulaşmasını engelleyen her türlü içsel veya dışsal faktördür. Başka bir deyişle, gönderici ve alıcı arasındaki bilgi akışını bozan veya yanlış anlaşılmasına neden olan her şey gürültü olarak adlandırılır. İletişimde gürültü, fiziksel bir ses olabileceği gibi, zihinsel, psikolojik veya teknik bir engel de olabilir. Gürültü, iletişimin etkili bir şekilde gerçekleşmesini zorlaştırabilir ve mesajın yanlış anlaşılmasına, eksik iletilmesine veya tamamen kaybolmasına neden olabilir.

Etkili İletişim İçin Öneriler

• Her zaman açık ve net konuşmalıyız. Konuyu saptırmamalıyız ve ne söyleyeceksek direkt olarak anlaşılabilir şekilde söylemeliyiz.
• Karşımızdaki kişiyi aktif olarak dinlemeliyiz. Dikkatimizi ona vermeli ve başka şeylerle mümkkün olduğunca ilgilenmemeliyiz. Dinledikten sonra da sorular sormalıyız.
• Beden dilini etkili kullanmalıyız. İletişim sadece sözlü bir süreç değildir jest ve mimiklerimiz de iletişimdir.
• Gürültü ve engelleri olduğunca ortadan kaldırmalıyız.
• İletişim kurarken empati kurmalıyız. Karşımızdaki insan ne düşündüğünü anlamalı ve kendimizi onun yerine koymalıyız.