İskandinav Mitolojisi'nin Çok Sevilen Tanrısı Baldur'un Ölümü ve Loki'nin Cezalandırılması

İskandinav mitolojisinin var olan mitolojiler arasında en zengin içerikli olanlarından biri olduğunu söyleyebiliriz. Aynı zamanda Kuzey ülkelerinin gelenekleri ve insanların yaşam şekliyle en iç içe olan mitoloji İskandinav mitolojisidir. Öyle ki, Vikinglerin yaşantısı ve doğasının inançlarıyla bu kadar iç içe olmasından 'din' kelimesine en yakın diyebileceğimiz 'gelenek' anlamına gelen 'síður' kelimesini kaynaklarda görebiliriz (Groeneveld and Doepler). Bu yüzden de İskandinav mitolojisinde tanrılar, olaylar, ve hatta tanrılar arasındaki fikir ayrılıkları dahi Kuzey insanlarının yaşantısına çok benzer, hatta bir nevi onların yaşantılarını temsil eder demek çokta yanlış olmaz. Hatta, Yunan tanrılarına göre İskandinav tanrıları daha çok insani özelliklere sahiptir. Bu iki mitoloji arasında benzerliklere ve farklılıklara ayrı olarak başka bir yazımda yer vereceğim. Bir diğer yazımda sizlere İskandinav mitolojisine göre tanrıların, insanların ve Dokuz Dünya'nın nasıl yaratıldığından bahsetmiştim. Şimdi, sizlere Odin ve Frigg'in en sevdikleri oğulları olan Baldur'un hikayesini anlatacağım.

MASUMİYET TANRISI BALDUR

Baldur, Odin ve Frigg'in dört çocuklarından en sevdikleriydi. Yalnızca onlar değil aynı zamanda diğer tüm tanrılar ve insanlar da Baldur'u çok sever ve ona saygı duyarlardı. Asgard ve Midgard'ın ışık, masumiyet ve erdemlik sembolü olan Baldur olağanüstü bir güzelliğe de sahipti. Bu yüzden evrendeki iyi ve güzel olan ne varsa bunun Baldur'den geldiğine inanılırdı; onun bembeyaz teni ışığı getirir, güzelliği evrene iyilik ve hoşluk getirirdi. Kısaca Baldur için İskandinav mitolojisinde mükemmelliğin karşılığıydı diyebiliriz.

Ancak bu mükemmel tanrı bir gün rüyasında kendi ölümünü görür. Bu rüyayı her gün görmeye başlayan Baldur bunu annesi Frigg'e anlatır. Tanrıça en sevdiği oğlunun ölme ihtimalini göze alamaz ve bunu engellemek için yollara düşer. Bilindiği üzere Frigg evlilik ve bereket tanrıçası olmasının yanısıra aynı zamanda kaderi değiştirme gücüne de sahipti. Tanrıça, Baldur'un rüyalarının onun kaderi olmaması için Dokuz Diyarı da gezer ve var olan tüm canlı-cansız, iyi ve kötü varlıklardan oğlunu öldürmemelerini ister. Ancak tanrıça bir şeyi gözden kaçırır; ökse otu. Frigg oğlunu korumaya aldığını düşünüp rahatlamışken düzenbazlık tanrısı Loki Frigg'in ökse otunu unuttuğunu fark eder ve bu durum kötü tanrının aklına haince bir plan getirir. Frigg'in Baldur'u öldürebilecek her şeyi engellemesiyle diğer tanrılar onun artık ölümsüz olduğunu düşünmüş ve Baldur'u çeşitli eğlencelerine alet etmişlerdi. Bir gün Baldur'u hedef tahtası yaparak eğlenmeye karar veren tanrılara Loki de katılır. Baldur'u vurma sırası kör kardeşi Hodr'a gelince hinlik tanrısı Loki bunu fırsat bilerek Hodr'a ökse otuyla bulanmış bir mızrak verir. Hodr zaten ölmeyeceği için Baldur'u tam kalbinden vurur ve tüm evrendeki tek zayıflığı ökse otu olan Baldur oracıkta ölüverir. Masumiyet tanrısının ölümü Dokuz Diyarı büyük bir şaşkınlık ve keder içinde bırakır. En sevdiği oğlunun ölümüne dayanamayan Odin diğer oğlu Hermod'u kardeşini Helheim'dan (Ölüler Diyarı) çıkarıp tekrar Asgard'a getirmesinin bir yolunu bulması için görevlendirir. Ölüler Diyarına varan Hermod, tanrıça Hel ile bir anlaşma yapar. Baldur'u tek bir şartla diriltip Asgard'a geri dönmesine izin verecektir; tüm evrendeki canlılar - tanrılar, insanlar, elfler, devler, cüceler - Baldur için gözyaşı dökecektir. Tek bir canlı dahi bir damla gözyaşı dökmezse Baldur sonsuza dek Hel'de kalacaktır. Herkes bu anlaşmayı kabul eder ve hali hazırda zaten en çok sevilen tanrılardan birinin kaybının hüznünü yaşayan varlıklar Baldur için ağlamaya başlar. Ancak tek bir dev Baldur için tek bir gözyaşı dahi dökmez ve böylece Baldur sonsuza dek Hel'e ait olur. Sonrasında gözyaşı dökmeyen bu devin istediği her kılığa ve cinsiyete bürünebilen düzenbazlık tanrısı Loki olduğu anlaşılır ve Odin onu kıyamet gününe dek sürecek bir işkenceyle cezalandırır. (Karabay)

Baldur'un ölümünün Frigg'in en büyük kederi olduğu söylenir çünkü kaderi kontrol edebilen tanrıça en sevdiği oğlunun ölümüne engel olamamıştır. İnsanlar için ise bu ölüm Ragnarok'un habercisi olup aynı zamanda Tanrı ve Tanrıçaların bile ne kadar güçlü olurlarsa olsunlar kaderin önüne geçilemeyeceğini ve her şeyin olacağına varacağını anlatır.

LOKİ'NİN CEZALANDIRILMASI

Herkesin çok sevdiği masumiyet tanrısı Baldur'u öldürüp ardından dirilmesini de engelleyen Loki, Odin tarafından bu suçu için cezalandırılır. Önce oğlu Narfi öldürülen tanrı, bir kayaya bağlanır ve başının üzerine de durmaksızın zehir damlatan bir yılan konur. Loki'ye değen her bir zehirli damla tanrıya dayanılmayacak bir acı verir. Bu acıyla kıvranan Loki her bağırdığında ise depremlerin meydana geldiğine inanılırdı. Loki'nin bu cezası ise, masumluğa ve iyiliğe yapılan hiçbir kötülüğün cezası kalmayıp en acı sekilde karşılığının verileceğine dair olan inancı simgeler diyebiliriz.

Kaynakça

Groeneveld, Emma. "İskandinav Mitolojisi." tarafından çevrildi Gorgon Dergisi. World History Encyclopedia. World History Encyclopedia, 02 Kas 2017. İnternet. 21 Eyl 2024.

Karabay, Çağdaş Ozan. “İskandinav Mitolojisi’ne Giriş Ve Asgard Tanrıları I.” Mountain and Roads, 18 Feb. 2023.

The Editors of Encyclopaedia Britannica. “Balder | God of Light, Son of Odin, Norse God.” Encyclopedia Britannica, 24 Aug. 2024.