Minimalist İskandinav Konsept
İşlevsellikten ödün vermeyen İskandinav tasarımların temelinde ‘’şekil fonksiyonu takip eder’’ düşüncesi vardır.
İskandinav Yarımadası, Kuzey Avrupa ve Kuzey Atlantik’te daha çok Norden olarak bilinen bir bölgedir. İskandinav kelimesi bir bölgeyi ve halkı temsil eden bir sözcük aynı zamanda Kuzey ülkeleri anlamına da geliyor. Kuzey ülkeleri; Danimarka, İsveç, Norveç ve İzlanda gibi ülkelerdeki halk, İskandinav halkı aydınlık, ferah, iç açan dekorasyonları sever. Bunun sebebi Kuzey Avrupa ülkelerinin coğrafi konumu gereği az ışık almasından ötürüdür. İskandinav halkı da alanlarını genişletmek ve ışığa doyabilmek için daha çok minimalist İskandinav konsept tasarımları kullanıyor.
İskandinav Hareketi Tarihi
Minimalist İskandinav konsept, 20. Yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. İlk çıkış zamanları 1930 yıllarına dayansa da aslen ortaya konuluşu 1950’lerde olmuştur. Tasarım hareketinin oluşum zamanı 2. Dünya Savaşı’nı da içine alır. 1934-1945 arasında süren küresel savaş olan 2. Dünya Savaşı’nın da minimalist İskandinav konsept üzerinde etkileri bolca bulunmaktadır. İskandinav tasarım şekli incelendiğinde eski tasarım anlayışlarına göre ters düştüğü de görülmektedir. Önceden estetik, zenginliğin ve lükslüğün göstergesi olduğunu aynı zamanda hiyerarşinin de varlığını daha çok gözler önüne seriyordu. Daha doğrusu estetik anlayış hakkında düşünen elde eden ya da tasarlayan en önemlisi yaşam alanlarına entegre edebilen insanlar belli bir kesimi kapsıyordu. Estetiğe herkes ulaşamazdı. İşlevsel tasarımlar ise yoktu. Savaş sonrası daralan yaşam alanları minimalist İskandinav konsept hareketinin de gelişmesine sebebiyet verdi.
İskandinav İşlevsel Tasarımcılar
İskandinav hareketi; Alvar Aalto, Arne Jacobsen, Hans Wegner gibi büyük dehalarıyla ortaya koydukları tasarım anlayışlarıyla İsveç, Danimarka ve Norveç olmak üzere üç Kuzey ülkesinde başlayarak tüm dünyaya yayılmıştır. Alvar Aalto, Arne Jacobsen ve Poul Henningsen işlevselliği ön plana çıkarmış modernist bir okul olan Organik İşlevsellik Okulu’nu kurmuşlardır. Başta Alvar Aalto olmak üzere ürettikleri tasarımlar organik modernist anlayış prensiplerine uygun tasarlanmıştır. Alvar Aalto ‘’Mimarlık dünyayı kurtarmaz ama iyi bir örnek teşkil edebilir amaç maddesel dünyayı insan yaşamına uyumlu hale getirmek.’’ sözleriyle savaş sonrası insan resmine yapıcı bakış açısı getirmiştir. Böylece modernizm etkisinin organik formlarla birleşmesiye yeni dünyaya olan ilk adımlarını görmekteyiz. Tasarımlar daha insancıl ve estetiğin insan için olma özelliği başlamıştır.
Viipuri Kütüphanesi (1927–35), Aalto
Viipuri Kütüphanesi, Aalto'nun tasarım yaklaşımında klasisizmden modernizme geçişine bir örnek teşkil eder.
Viipuri Kütüphanesi (1927–35), Aalto
Viipuri Belediye Kütüphanesi kongre salonu, 1930
Tasarımcıların Organik Mobilya Tasarımları
Alvar Aalto, mimarlık, mobilya, tekstil ve cam işleri olmak üzere birçok alanda tasarım yaptı. Tasarladığı mobilyalarda ergonomik kıvrımları harekete geçirdi ve mobilyalarında kullandığı aydınlatma ile tam bir İskandinav tasarımını oluşturdu.
Paimio Chair, Alvar Aalto 1932
20. yüzyılın öncülerinden Hans Wegner ise mobilya tasarımlarında estetik ve işlevselliği bir araya getirdi. Oturma gruplarındaki artan çalışmaları onu ‘Sandalyelerin Kralı’ olarak ilan edilmesine sebep verdi. Genellikle mobilyalara masif ahşap ekleyerek dinamizmi oluşturdu ve İskandinav halkının açık, anlaşılır, işlevsel düşüncesini ahşabın yaratacağı huzurlu etkileşimle birleştirerek modern minimalist İskandinav Hareketi’nin öncülerinden olmuştur.
Hans Wagner, The Wishbone Chair
Hans Wagner, The Round Chair
Arne Jacobsen ise yalın ve etkili sandalye tasarımlarıyla işlevselliğe olan katkıları önemli bir yer kurar. İskandinav tasarımının yalın, minimal, düşük maliyetli ve herkes için tasarım temellerine özgün ve yenilikçi bakış açısıyla gönlümüzde taht kurmuştur.
Arne Jacobsen, Egg Chair
İşlevsel Modernizm
İskandinav halkının doğa ile ilişkisini nötr ve beyaz renklerle harmanlayarak aydınlık alanlar kuran ve herkes için estetik düşüncesiyle işlevsellikten ödün vermeyen İskandinav tasarımların temelinde ‘’şekil fonksiyonu takip eder’’ düşüncesi vardır. Bu demek oluyor ki fonksiyonel tasarımlarla herkesin erişebileceği işlevsel mobilyalarla modernizm yakalanmıştır. İskandinav tarzının vazgeçilmez üç öğesi; çok açık renkler, doğayı takip eden stiller ve fonksiyonel kullanışlı mobilyalar oluşturuyor. Özellikle doğal dokulara yer vermek ve evin her köşesine ışık alabileceği alanlar açmak işlevsel modernizm anlayışına minimalist bakış açısı kazandırmış oluyor.
Images:
AD Classics: Viipuri Library / Alvar Aalto | ArchDaily
Alvar Aalto - Vikipedi (wikipedia.org)
İkonik Sandalye Tasarımları Serisi -2 - Arkitera
Arne Jacobsen: Ideology and Philosophy - RTF (re-thinkingthefuture.com)