Noel Baba'yı Nasıl Bilirsiniz?

Noel Baba denince hepimizin aklına kırmızı kıyafetler içerisinde şişman, neşeli ve yaşlı bir adamın gelmesinde Coca-Cola’nın 1930’larda başlattığı pazarlama kampanyasının büyük payı var. Ama bu imge öyle birdenbire oluşmadı; arkasında 19. yüzyılının ilk yıllarına uzanan bir tarih yatıyor.

Görsel: Coca-Cola'nın “Noel Babası” (Kaynak: flickr.com)

Öncelikle Noel Baba’nın ilham kaynağının 4. yüzyılda Myra’da yaşamış Nikolas adlı bir Hristiyan azizi olduğunu hatırlayalım. Hayırseverliği ve çocuklara olan nezaketi ile bilinen Aziz Nikolas, Hollanda’da her Kasım ayında adına kutlamalar yapılan dini bir figürdür ve bir noktada kış öncesi çocuklara hediyeler dağıttığına inanılan efsanevi bir karaktere dönüşmüştür. Hollandalı göçmenler “Sinterklaas” dedikleri Aziz Nikolas etrafında örülmüş bu kültürü Amerika’ya taşır. Amerikan kültürünü derinden etkilemiş bir yazar olan Washington Irving (1783-1859) ise, “Sinterklaas” figürünü A History of New York adlı çalışmasında ağaç tepelerinin üzerinden arabası ile uçarak çocuklara hediyeler dağıtırken tasvir eder. Bu tasvir Noel Baba’nın daha sonra defalarca yapılacak olan çizimlerine ilham olur.

Noel Baba’nın çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlanan çizimleri, bize bugün aklımızda canlandırdığımızdan çok farklı imgeler sunuyor. Bu efsanevi figürün kürk şapka ile resmedildiği bir versiyonu olduğu gibi, Amerikan Devrimi sırasında devrimcilerin giydiği üç köşeli şapka ile betimlenmişliği de var. Noel Baba’nın erken dönem çizimleri, boyu konusunda da çeşitlilik gösteriyor. Bazen bir cüce görünümde olup uykularında hediye getirdiği çocuklardan bile kısa resmedilirken, uzun boylu ve zayıf tasvir edildiği de olmuş. Noel Baba’nın kişiliğine dair verilen ipuçları da tek bir imajı yansıtmıyor. Bizler bugün Noel Baba’yı müşfik ve güler yüzlü bir dede gibi biliriz. Ancak 19. yüzyıl ve erken 20. yüzyıl Amerikası’nda daha farklı “Noel Babalar” ile karşılaşıyoruz. Ressam Robert Walter Weir, örneğin, 1838’deki çiziminde, Noel Baba’yı ziyaret ettiği evin bacasından kaçarken izleyiciye muzip bir bakış atan, haylaz bir cüce olarak tasarlamıştır. Puck dergisi çizimlerine baktığımızda da Noel Baba’nın, kadınlarla samimi pozlar veren çapkın yaşlı bir adam olduğunu görürüz.

Görsel: Robert Walter Weir (1803-1889) tarafından muzip bir cüce olarak resmedilmiş Noel Baba (Kaynak: Wikimedia Commons)

Görsel: Frank Arthur Nankivell (1869-1959) tarafından çizilip Puck adlı mizah dergisinde yayınlanmış Noel Baba tasviri (Kaynak: Wikimedia Commons)

1931 senesine gelindiğinde ressam Haddon Sundblom Coca-Cola’nın kampanyalarında kullanılmak üzere bir Noel Baba tasarlar. Bu imge akıllara kazınır zira Sundblom’un “Noel Babası” 60’lı yıllara kadar kampanyalarda yaşamını sürdürür. İşte bugün bizlerin zihninde canlanan Noel Baba figürünün kaynağı önemli ölçüde bu Sundblom ve Coca-Cola iş birliğine dayanıyor. 21. yüzyıla da aktarılan bu imgede Noel Baba manşetlerinde ve şapkasında beyaz kürk bulunan kırmızı bir takım giyer. Noel Baba’nın giyiminin kırmızı ve beyaz olması, Coca-Cola’nın marka renkleri ile örtüştüğü için markanın “icadı” olarak yorumlanmıştır. Ancak bu nokta biraz tartışmalıdır çünkü Noel Baba’nın Coca-Cola öncesinde bu renklerle resmedildiği başka çizimlere rastlanır. Amerikalı karikatürist Thomas Nast (1840-1902) çizimlerinde Noel Baba’yı aralarında kırmızının bulunduğu pek çok renkte giydirmiştir. Ayrıca, Sundblom’un çizimleri, zihnimizde kırmızı ve beyaz giyimli sabit bir Noel Baba imgesi yaratmanın yanı sıra, kahkaha atmaktan göz kenarları kırışan neşeli bir karakter de oluşturmuştur. Avrupa folklorundan yakından etkilendiği bilinen “Sinterklaas” figürü, Coca-Cola'nın kampanyalarında cüce olarak tasvir edilmemiş ve bir pazarlama tercihi olarak insani özelliklerle donatılıp sempatik hale getirilmiştir.

KAYNAKLAR

“Haddon Sundblom and The Coca-Cola Santas - News & Articles.” The Coca-Cola Company. 

Levine, Lucie. “In the 1800s, a Group of NYC Artists and Writers Created the Modern-Day Santa Claus.” 6sqft, 22 Dec. 2021. 

Palmer, Alex. “10 Surprising Early Versions of Santa Claus.” Mental Floss, Mental Floss, 24 Dec. 2015. 

“UK | Magazine | Did Coke Really Turn Santa Red and White?” BBC News, BBC, 24 Dec. 2007. 

Witte, Rachel. “The Man, the Myth, The Legend: Thomas Nast's Santa Claus.” DailyArt Magazine, 6 Dec. 2022.