Bir Garip Ayrılık: İmamet vs Hilafet

Teoloji meraklıları her zaman İslam dini içerisinde ana akım mezhepler arasındaki en büyük farkın dinin yöneticiliği ve bu yöneticiyi belirleme konusunda olduğunu bilir. Bu iki farklı mezhep, Sünnilik ve Şiilik İslam Devleti yönetici sınıfına dair farklı algılara sahiptir. Öyle ki bu olay Muvkaat-u Cemeli'den Kerbela Olayına kadar bizlere yansır.

Peki nedir bu İmamet ve Hilafet? Bunları kısaca eşleştirmek gerekirse İmamet Şiilerin, Hilafet ise Sünnilerin teokratik yönetim anlayışıdır. Bu iki farklı teokratik yaklaşım kendi içinde kesişen İslami usüller ve şeriat ehline dayansa da ciddi kırılmalara sahiptir. İlk olarak İmamete değinirsek İmamet için şunları diyebiliriz :

İmamet: İmamet, İslam'da önderlik veya liderlik makamını ifade eder. Şiilik mezhebine göre, İslam toplumu, peygamber Muhammed'in vefatından sonra, onun soyundan gelen özel seçilmiş liderler olan "imamlar" tarafından yönetilmelidir. Bu noktada Hz. Ali ve soyu ön plana çıkmaktadır çünkü peygamber Muhammed'in soyu sadece amcaoğlu olan Hz. Ali'den devam etmektedir. Şiilikte, bu imamların, doğrudan Allah tarafından seçildiğine ve peygamberin vasiyetiyle belirlendiğine inanılır. Bu noktada İslam öncesi Türklerdeki '' Kut '' inancı ile paralellik gösterir. İmamet, ruhani liderliğin yanı sıra dini otoriteyi de içerir ve İmamlar, Allah'ın rehberliği altında insanları doğru yola yönlendirmek ve İslam toplumunu korumakla görevlidirler.

Hilafet: Hilafet, İslam toplumunda siyasi liderliği ifade eder. Sünni İslam'ın perspektifine göre, peygamber Muhammed'in vefatından sonra, toplumun dünyevi lideri olan "halife" görevini üstlenir. Hilafet, İslam devleti ve toplumunun siyasi, yönetim ve askeri lideri olarak kabul edilir. Sünni İslam'da hilafetin meşruiyeti, seçim, şura (istişare) veya mevcut liderin soyundan gelen bir kişi tarafından devralınabilir. Öyle ki Dört Halife dönemi sonrası kurulan ilk halifelik makamı Emevilerdir.

Kısaca İmamet ve Hilafet dünyevi siyasal yaklaşım ve dini otorite bakımından farklılıklara sahiptir. Öyle ki hilafet makamı sadece siyasi bir liderlik olmakla beraber imamet makamında ise bu durum ruhani bir liderliği de içerir. Aynı zamanda imamette liderlik için peygamber soyu düşüncesi varken hilafet ise daha çok seçim, şura veya da yönetici soyu üzerine kuruludur.