Resim Sanatında Kadınların Boğulma Sahneleri

Sanat tarihi boyunca kadın bedeninin temsili, çoğu zaman güzellik, masumiyet ya da kurbanlık üzerinden kurgulanmıştır. Kadınların boğulma sahneleri de bu temsilin dramatik ve çarpıcı bir uzantısıdır. Bir ressamın fırçasında ya da bir oyun yazarının sahnesinde, suyun içinde nefessiz kalan kadın figürü yalnızca bireysel bir ölüm değil, aynı zamanda kadın varoluşunun toplumsal gölgelerle kuşatılışını simgeler.

Shakespeare’in Othello’sunda Desdemona’nın boğularak öldürülmesi, yalnızca bir kıskançlık trajedisinin değil, kadın sesinin susturulmasının da sahnesidir. Bu sahne, resim sanatında defalarca yorumlanmıştır: boğulma, hem bedensel bir şiddet hem de kadın öznenin kamusal alandan silinişinin görsel bir metaforudur.

Benzer şekilde, Ophelia’nın boğulma sahnesi, John Everett Millais’nin ünlü tablosunda zamansız bir ikon hâline gelmiştir. Ophelia, suyun içinde çiçeklerle çevrili, neredeyse huzurlu bir yüz ifadesiyle betimlenir. Burada boğulma, romantize edilen bir “sessiz ölüm” olarak karşımıza çıkar. Kadının acısı estetik bir güzelliğe dönüştürülür, kurbanlık görsel bir büyüye büründürülür.

Bu tür sahneler, feminist sanat eleştirisinin sıkça işaret ettiği bir problemi açığa çıkarır: Kadınların ölümü, özellikle de boğulma gibi pasif bir ölüm biçimi, sanat tarihinde hem dramatik bir anlatı hem de görsel bir haz kaynağına dönüştürülmüştür. Laura Mulvey’nin “erkek bakışı” (male gaze) kavramıyla açıkladığı üzere, kadın bedeni çoğu zaman seyirlik bir nesne olarak kurgulanır. Boğulma sahneleri de bu bakışın en çarpıcı biçimlerinden biridir: kadının sesi yoktur, bedeni ise izleyici için bir estetik objeye dönüşür.

Ama aynı zamanda bu sahnelerde bir gölge vardır: Kadınların susturulmasının, bastırılmasının, toplum tarafından görünmez kılınmasının gölgesi. Desdemona, Ophelia ya da daha niceleri, yalnızca bireysel kadınlar değil, tarih boyunca konuşması kesilen kadınların simgesidir. Boğulma, metaforik bir şekilde kadınların sözlerinin, arzularının, varoluşlarının boğulmasıdır.

Edebiyatta ve resimde yinelenen bu sahneler, bize şunu gösterir: Kadının ölümü sadece bir dramatik an değil, kültürel bir hafızanın da taşıyıcısıdır. Bu yüzden kadınların boğulma sahneleri, hem bir estetik form hem de tarihsel bir eleştirinin zorunlu konusu olarak sanatın gölgesinde kalmaya devam eder.