Alışkanlıklarımız

Hayatımızı şekillendiren, tekrar ettiğimiz artık otomatikleşmiş davranışlarımız alışkanlıklarımız olarak nitelenir. Alışkanlıklarımız büyük ölçüde yaşamımızı etkiler. Bu alışkanlıklarımızın bazıları iyi alışkanlıklar kategorisinde yer alırken bazıları ise kötü alışkanlıklar kategorisinde yer alır. Peki iyi alışkanlıklarımızı korumamız, yeni alışkanlıklar edinmemiz ve kötü alışkanlıklardan kurtulmamız mümkün mü?

James Clear kendi deneyimlerinden yola çıkarak yazmış olduğu Atomik Alışkanlıklar kitabında bu konu hakkında bize yardımcı oluyor. Yazar kitabında iyi alışkanlıklara sahip olma ve kötü alışkanlıklardan kurtulmayı 4 yasa şeklinde açıklamıştır.

1.Yasa: Görünür Kılmak

Bu yasaya göre iyi alışkanlıklarınızı görünür kılmalı kötü alışkanlıklarınız ise görünmez kılmalısınız. Örneğin kitap okumak istiyor ama bir türlü harekete geçemiyorsanız bu alışkanlığınızı görünür kılmalısınız. Bunun için masanızın üstünde ya da yatağınızın baş ucunda kitabınızı bulundurmalısınız. Böylece kitabı gördükçe o alışkanlığı sürdürme eğiliminiz artacaktır. Bunun tam tersi ise kötü alışkanlıklarınız için görünmez kılmaktır. Örneğin telefona bakmaktan işlerinizi yapamıyorsanız telefonunuzu başka bir odaya koyabilirsiniz.

2. Yasa: Cazip Kılmak

Bu yasa iyi alışkanlıklarınızı cazip kılarken kötü alışkanlıklarınızı itici kılmanızı tavsiye etmektedir. Alışkanlıklarınızı eğlenceli hale getirerek ya da sevdiğiniz başka bir aktivite ile birleştirerek cazip hale getirebilirsiniz. Örneğin yürüyüş yapmak istediğinizde podcast ya da müzik dinleyerek cazip hale getirebilirsiniz. Kötü alışkanlıklarınız için ise itici kılmayı denemelisiniz. Örneğin çikolata yemenin kötü bir alışkanlık olduğunu biliyor ve hala yemeğe devam ediyorsanız bunu başkası yapıyormuş gibi düşünüp ne kadar kötü olduğunu kendinize fark ettirebilirsiniz.

3.Yasa: Kolaylaştırın

Bu yasaya göre ise iyi alışkanlıklarımızı yaratmak için o alışkanlığı kolaylaştırırken kötü alışkanlığı ise zorlaştırmamız tavsiye edilir. Örneğin bugün 30 sayfa kitap okuyacağım demek gözünüzü korkutabilir bunun yerine bugün 2 sayfa yarın 5 sayfa okuyacağımız diyerek alışkanlık kazanabilir ve devam ettirebilirsiniz. Bu yasanın püf noktası işinizi küçük parçalara ayırmaktır. Kötü bir alışkanlık için ise tam tersini yapmalısınızdır. Örneğin evde olduğunuz vakitlerde televizyon izliyor ve bu olay saatlerinizi aldığı için rahatsız oluyorsanız evden çıkmadan önce televizyonu başka bir odaya kaldırabilirsiniz. Böylece o odaya girdiğinizde televizyonun yerinde olmadığını görecek diğer odaya gitmeye üşenip bu alışkanlığınızdan yavaş yavaş vazgeçebileceksiniz.

4.Yasa: Tatmin Edici Kılın

Bu yasa iyi alışkanlıklarınızı tatmin edici hale getirmeyi kötü alışkanlıklarınızı ise tatmin edici olmaktan çıkarmanızı tavsiye eder. Bu konuda ise ödül-ceza yöntemi ile alışkanlık takibi karşımıza çıkar. İyi alışkanlıklarınız için takip çizelgesi oluşturabilir ve alışkanlıklarınızın devamlılığını gözlemleyebilirsiniz. Bunun sonucunda kendinizi ödüllendirerek bu davranışınızın devam etmesine olanak sağlayabilirsiniz. Örneğin belirli bir kitap sayfası bitirdiğinizde en sevdiğiniz diziden bir bölüm izleyerek kendinizi ödüllendirebilirsiniz. Kötü alışkanlıklarınız için ise ceza sistemi koyarak onları tatmin edici olmaktan çıkarabilirsiniz. Örneğin her sigara içtiğinizde cebinizden para çıkarıp bir kutuya koyarak kendinizi cezalandırabilir ve bu alışkanlığı tekrarladığınızda kendinizi kötü hissederek bu alışkanlıktan vazgeçebilirsiniz.

Kaynakça:

Clear, J.(2020). Atomik Alışkanlıklar. Pegasus Yayınları.