Fazla Çalışma ile İlgili Yargıtay Kararları-12

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU 01.03.2023 T., 2022/667 E., 2023/148 K.

·       Buna karşılık, bütün deniz taşıma işleri 4857 sayılı Kanun’un kapsamı dışına çıkarılmamış, kıyılarda veya liman iskelelerde gemilerden karaya veya karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri 4857 sayılı Kanunun uygulama alanı alınmıştır. Aynı şekilde denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler de bu Kanun’un hükümlerine tabi alınmıştır.

·       854 sayılı Deniz İş Kanun’unun 1. Maddesinin 1.fıkrası da Kanun’un uygulama alanı belirlemiş ve denizlerde, göllerde, akarsularda Türk bayrağını taşıyan ve yüz ve daha yukarı grostonilatoluk gemilerde iş sözleşmesiyle çalışan gemi adamları ve bunların işverenleri hakkında Kanun’un uygulanacağını belirtmiştir. Ayrıca maddenin devam eden fıkrasında da gemi belirtilen tonajda olmasa da aynı işverene ait gemilerin grostinatolarının toplamı yüz veya daha fazla olduğunda ya da işverenin çalıştırdığı gemi adamı sayısı beş veya daha fazla bulunduğu taktirde geminin yine 854 sayılı Kanun kapsamına gireceği hükme bağlanmıştır. Öte yandan 04.07.2008 tarihli ve 30468 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 698 sayılı KHK’ye kadar Bakanlar Kuruluna, sonrasında ise Cumhurbaşkanına ekonomik ve sosyal koşullar gerekli kılıyorsa kapsam dışında bulunan gemileri kanunun uygulama alanına alma yetkisi verilmiştir.

·       Deniz İş Hukukunda işçi gemi adamları olarak ifade edilmektedir.

·       Kaptan, gemi zabitleri ve yardımcıları, tayfalar ve yardımcı hizmet personelleri gemi mürettebatını oluşturan asıl gemi adamlarıdır. Aşçı, garson, doktor ve hemşire gibi gemide çalışan diğer kimseler ise mürettebat niteliği taşımayan gemi adamlarıdır. Bu kimselere gemi adamı sıfatı kazandıran husus iş sözleşmesi ile gemide istihdam edilmiş olmalarıdır.

·       Gemi adamları güverte, makine ve yardımcı sınıf olmak üzere üç gruba ayrılır. Bu gruplar kendi içinde hiyerarşik bir yapıya sahiptir.

·       Bu genel açıklamalardan hareketle bir kişiye 854 sayılı Kanunun uygulanabilmesi için; çalışanın gemi adamı olması, iş sözleşmesi ile çalışması, Türk bayrağı taşıyan gemilerde çalışması, çalışılan gemi tonajının yüz ve daha yukarı olması, bağlı olduğu işverene ait birden fazla gemi söz konusu ise gemilerin toplam tonajlarının yüz ve daha yukarı olması veya işverenin çalıştırdığı gemi adamı sayısı beş veya daha fazla olması gerekir.

·       Ayrıca, ticaret amacı gütmeyen özel yat veya kotra gibi gemiler ile deniz araçlarının da Kanun’un kapsamında sayılması gerekmektedir. Bundan başka spora, eğitim ve öğretime tahsis edilen gemilere de 854 sayılı Kanun uygulanacaktır.