Filmlerde Kadın Temsilini Ölçme: Seksi Lamba, Mako Mori
Seksi Lamba ve Mako Mori testleri hakkında bilgi.
Medyada kadın karakterlerin temsil ediliş şekli ve sayıca azlığı yıllardır farklı istatistiksel yöntemler ve ölçütlerle değerlendirilmektedir. Bunlardan belki de en popüleri olan Bechdel Testi’nin ardından, bu testi desteklemek veya daha da detaylandırmak amacıyla farklı testler geliştirilmiştir. Bu yazıda, kadın karakterlerin filmlerdeki yerini farklı bakış açılarıyla ele alan Seksi Lamba ve Mako Mori gibi testlerden bahsedeceğim.
Testlerden önce, bu ölçütlerin ortaya çıkmasına öncülük etmiş Bechdel Testi’nden kısaca bahsedelim. Bechdel Testi, ilk defa karikatürist Alison Bechdel’in bir çizgi romanında yer alan ve bir filmdeki cinsiyet eşitsizliğini ölçmeyi amaçlayan şu üç sorudan oluşur:
Eserde ismi bilinen iki kadın karakter yer alıyor mu?
Bu iki karakter birbiriyle konuşuyor mu?
Bu konuşma sırasında erkekler dışında bir konu hakkında mı konuşuyorlar?
Birçok tartışmaya neden olan bu testin ardından, testi yeterli görmeyen ya da farklı açılardan yaklaşmak isteyen kişiler yeni ölçütler geliştirdi. Seksi Lamba ve Mako Mori testleri bunlara iki örnektir.
Seksi Lamba Testi
Adı her ne kadar absürt görünse de bu test, adını tam anlamıyla yansıtmaktadır. Eğer bir filmdeki kadın karakter, seksi bir lambayla değiştirildiğinde film herhangi bir şekilde etkilenmiyorsa, film bu testten kalmış sayılır. Kelly Sue DeConnick tarafından ortaya atılan bu test, komik ve absürt görünmesine rağmen Man of Steel (2013), The Great Gatsby (2013), The Godfather (1972) ve The Dark Knight (2008) gibi birçok ünlü filmin bu testten geçememesiyle dikkat çeker. Test, 1983 yapımı A Christmas Story filmindeki seksi lambadan ve yine kadın temsiliyetini ölçmek için oluşturulmuş Bechdel Testi'nden esinlenerek ortaya konmuştur.
Bu test, kadın karakterlerin ne kadar zayıf yazıldığını görmenin oldukça basit yollarından biridir.
Mako Mori Testi
Mako Mori Testi, Pacific Rim (2013) filminde yer alan Mako Mori isimli kadın karakterden esinlenilerek oluşturulmuştur. Bu testin, Seksi Lamba Testi gibi yalnızca bir kriteri vardır: Filmdeki kadın karakterin, bir erkek karakteri desteklemekten bağımsız bir karakter arkına sahip olması.
Mako Mori, kendine ait bir geçmişi, hedefi ve kişiliği olan, iyi yazılmış bir kadın karakter olarak değerlendirilmiş ve test bu yüzden onun adıyla anılmıştır. Tumblr'da "Chalia" isimli bir kullanıcı tarafından ortaya atılan bu test, Bechdel Testi'ne alternatif olarak geliştirilmiştir çünkü Pacific Rim, Bechdel Testi’ni geçemez. Ancak bu durum, filmde güçlü kadın karakterlerin yer almadığı anlamına gelmez.
Bu test, bir filmin Bechdel Testi’ni geçip geçmemesinin, filmdeki kadın karakterlerin ne kadar iyi yazıldığını göstermeyeceğini savunur. Bu testi geçemeyen popüler filmler arasında The Lord of the Rings üçlemesi, Inception (2010), Iron Man (2008), Star Wars: A New Hope (1977) ve Forrest Gump (1994) yer alır.
Peki, bu testler filmlerdeki kadın temsiliyetinin yeterliliğini ölçmek için yeterli midir? Medyadaki temsiliyeti değerlendirmek söz konusu olduğunda, bu kadar basit testlerle kapsamlı sonuçlara ulaşamayız. Bir filmin bu testleri geçmesi, onu iyi bir yapım ya da feminist bir eser yapmaz. Ancak birçok ünlü filmin bu kadar basit kriterleri bile karşılayamaması, kadın karakterlerin filmlerdeki yerini konuşmak ve analiz etmek için bize bir başlangıç noktası sunabilir.
Kaynakça:
https://nofilmschool.com/bechdel-test
https://celestemdavis.substack.com/p/sexy-lamp
https://ravishly.com/2015/07/02/films-totally-fail-sexy-lamp-test
https://screenrant.com/pacific-rim-mako-mori-test-importance-explained/