Garp Cephesinde Yeni Birşey Yok

1928 yılında Alman yazar Erich Maria Remarque tarafından yazılan “Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok”, I. Dünya Savaşı’nın dehşetini ve askerlerin yaşadıkları psikolojik bunalımları son derece etkileyici bir şekilde anlatan unutulmaz bir eser. Yazar, savaşın kahramanlıkla anılan yanlarının aksine insan ruhunda ve bedeninde bıraktığı derin yaraları ortaya koyuyor. Bir grup Alman askerin gözünden savaşın anlamsızlığını, şiddetin hayatları nasıl mahvettiğini akıcı bir dille okuyucuya sunan Remarque, çok geniş bir kitleye ulaşmayı başararak savaşa karşı bir manifesto yazmış gibidir.

Bu başyapıt, 1930 yılında Lewis Milestone tarafından beyaz perdeye uyarlanarak sinema tarihinin unutulmaz filmleri arasına girdi. “Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok” filmi, kitaba sadık kalarak savaş sahnelerinin acımasızlığını ve askerlerin umutsuzluğunu dikkat çekici bir şekilde gözler önüne seriyor. Sessiz sinemadan sesli filme geçiş döneminde çekilmiş olan bu yapıt, teknik yenilikleri kadar insanlığın savaş karşısındaki kırılganlığını vurgulayan duygu yüklü sahneleriyle de büyük bir ilgi ile izlenmeye devam etmekte.

1979 yılında Delbert Mann'in yönetmenliğiyle tekrar uyarlanan bu film, 2022 yılında da Edward Berger tarafından modern bir uyarlama olarak yeniden beyaz perdeye taşındı. Netflix tarafından yayımlanan bu yeni versiyon; görsel efektleri, müzik kullanımı ve savaşın vahşetini daha da çarpıcı bir şekilde yansıtmasıyla dikkat çekti. Berger’ın yorumu, savaşın hem fiziksel hem de psikolojik tahribatını günümüz izleyicisine daha yakın bir dille aktarıyor. 2022 yapımı olan bu film, aynı zamanda birçok ödüle layık görülmüştür.

Savaşın Gerçekçi Yansıtılışı

Hem kitap hem de film, savaşın korkunçluğunu çarpıcı detaylarla aktarıyor. Remarque, kendi savaş deneyimlerinden esinlenerek yazdığı bu kitapta, savaşı idealize etmek yerine askerlerin çektiği acıları, yaşama tutunma mücadelesini ve savaşın ardından hissedilen anlamsızlığı gerçekçi bir dille ortaya koyuyor. Film de bu ruhu taşıyarak izleyicilere cephenin ortasındaymış gibi bir deneyim sunuyor. Kirli hendekler, patlayan bombalar, yaralanan askerlerin çığlıkları ve yitirilmiş dostluklarıyla bu yapıt, savaşı romantikleştiren anlayışa karşı dik bir duruş sergiliyor.

Atatürk’ün Yorumu

“Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok” filmi, dünya çapında yankı uyandırdığı gibi Türkiye’de de büyük bir ilgi görmüştür. Mustafa Kemal Atatürk de bu filmi izleyenler arasındaydı. Atatürk’ün film hakkındaki düşüncesi, savaşın insanlar üzerindeki yıkıcı etkilerini vurgular nitelikteydi. Kendisi, bu filmi İstanbul'da özel bir gösterimde izledikten sonra çok beğenmiş ancak Türkiye'de gösterilmesinin "sakıncalı" olacağını belirterek bu filmi yasaklamıştır. Bu yasağın arkasındaki sebep ise çok manidardır: Savaştan çıkmış ve hâlâ savaşın yıkıcı etkilerinden meydana gelen olumsuzlukları gidermekle uğraşan Türk halkının yarasını deşmemek için filmin bir süre gösterime sokulmamasına karar verilmiştir.

Bu düşünce, Atatürk'ün barış yanlısı bir lider olarak savaşın yıkıcılığı konusundaki dönüm noktası niteliğindeki düşüncelerini bir kez daha gözler önüne seriyor.

Savaş Karşıtı Bir Başyapıt

“Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok,” hem kitabı hem de filmiyle savaşın çıplak gerçeklerini insanlığa sunan bir başyapıt olarak hafızalarımızda yer edinmiştir. Remarque’ın yalın fakat derin dili ve çarpıcı görselliği, bu eseri savaş karşıtı sanatın öncülerinden biri hâline getirmiştir. Atatürk’ün dahi savaşın çirkinliğini bu eserle dile getirmesi, çalışmanın etkisinin ne kadar geniş bir coğrafyada hissedildiğinin bir kanıtıdır. Savaşı ve barışı anlamak isteyen herkes için bu eser, mutlaka okunması ve izlenmesi gereken bir mirastır.

Kaynakça

Remarque, Erich Maria. Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok. Varlık Yayınevi, 1971.

Milestone, Lewis, yönetmen. Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok. Universal Pictures, 1930.

Delbert Mann, yönetmen. Garp Cephesinde Yeni Bir Şey Yok. ITC Entertainment, 1979.

Berger, Edward, yönetmen. Batı Cephesinde Yeni Bir Şey Yok. Netflix, 2022.

Özuyar, Ali. Gazi'nin Sineması. Yapı Kredi Yayınları, 2021.