İpek ve Koza

İpek böceği yani bilimsel adıyla bombyx mori, herkes için farklı bir anlam ifade eder. Kimisi için sıradan bir böcek kimisi için ipek kozanın pîrîdir. İpek böceği, ipek üretiminde önemli rol oynayan bir kelebek türüdür. Böcek, beyaz veya krem renkli kozalarda yaşar. Larva döneminde beslenir. Beslenmesini dut ağacı yapraklarıyla yapar. Yeterince beslenen larvalar, bir koza oluşturmak için kendilerini sararlar. Bu koza daha sonra ipek ipliklerinin elde edilmesine olanak tanır. 

 İpek koza ustası Nadide Yakıt Türkiye’de en çok bilinen isimdir. Nadide Hanım otuz dört yıldır ipek koza ile uğraşmış çeşitli çıraklar ve eğitmenler yetiştirmiştir. Çok değerli bir öğretmendir. Onun anlattığı bir hikayeye göre ipeğin tüm dünyaca tanınması şöyle olmuştur: “Çin Kraliçesi sokakta gezerken buluyor eve getiriyor. Odasında çayı içerken çaya düşüyor ve ipek keşfediliyor. Çin Kraliçesi bulduğu ipek gözü gibi bakıyor. Kızı gelin olup giderken saçının arasına saklayıp da kaçırıyor ve bunun çok özel bir şey olduğunu bilince İngiltere’den bir adam bastonunun içine saklayıp kaçırıyor. Sonra ipek yolu gelişiyor.”

İpek dayanıklı ve hafif bir lif olması nedeniyle tekstil endüstrisinde çok değerlidir. İpek böceği yetiştiriciliği sericilik olarak adlandırılır ve birçok ülkede ekonomik bir faaliyet olarak önem taşır. Türkiye’de ipek böcekçiliği 1500 yıllık bir geçmişe sahiptir. Biz ülke olarak en az ipek miktarını yapmaktayız. Çünkü Türkiye’de sadece kırk beş gün dut vardır. İpek böceği hem ekonomik hem de kültürel açıdan önemli bir varlık olmasının yanı sıra, ekosistem içerisinde de önemli bir yere sahiptir. Ancak modern tarım ve sanayi uygulamaları nedeniyle doğal yaşam alanları tehdit altındadır. İpek günümüzde pek değeri olmayan bir madde haline getirilmiştir.