Kimdir Bu Çizginin Dışındakiler?

Bugün, bir çok kitap yazmış olan ve aynı zamanda deneyimli bir gazateci olan Malcolm Gladwell'in ustalıkla ele aldığı ve bir sürü araştırmayla desteklenmiş olan Outliers kitabının derinliklerini inceleyeceğiz. Bu kitap, insanın başaralı bir birey olabilmesi için bazı avantajlara sahip olması gerektiğini öne sürüyor. Nerede ve ne zaman doğduğumuz, ailemizin bizi nasıl yetiştirdiği, arkadaşlarımız ve kültürümüz gibi bizim seçemediğimiz etkenler başarımızda büyük bir rol oynuyor. Steve Jobs'un Silikon Vadisi'ne çok yakın bir yerde büyümüş olması veya Bill Gates'in ailesinin durumunun iyi olmasını bu duruma örnek verebiliriz. Ancak şunu da düşünmemiz gerekir ki, her Silikon Vadisi'ne yakın oturan veya ailesi zengin olan başarıya ulaşamamıştır. Tabii ki bunlar tek başına yeterli değil. Malcolm Gladwell, insanın bir konu hakkında uzmanlık kazanabilmesi için birçok defa pratik yapması gerektiğini savunuyor. Bunu ise çoğumuzun kulak aşinalığı olduğu "10000 saat kuralı" ile kanıtlamıştır. Sahip olduğumuz bir işte veya ilgi alanlarımızda uzmanlık kazanabilmek ve bu etkinliğe ulaşabilmek için on bin saat pratik yapmamız gerekiyor. Aynı zamanda bu teori birkaç araştırmacı tarafından da kanıtlanmıştır. Kitapta bulunan ve ilgimi çeken bir örneği ele almak gerekirse, The Beatles grubu kendilerini geliştirmek için, yaşadıkları Liverpool şehrinden Hamburg'a gitmişlerdir çünkü Hamburg'u özel kılan, grubun daha çok sahneye çıkma şansı bulmasıydı. The Beatles'ın davulcusu olan Pete Best, haftada yedi gece çaldıklarını söylemiş, John Lennon ise her seferinde en iyi olduğu bestelerini söylediklerini ve günde sekiz saat müzik yapmak zorunda kaldıklarını söylemiştir. İki yıl Hamburg'da kaldıklarını düşünürsek bu bayağı bir zaman demek. The Beatles grubunun bu kadar başarıya ulaşmasına pek de şaşırmamak gerek, değil mi?

Ayrıca, sizce her başarılı insan çok mu zeki? Size şunu söyleyebilirim ki Malcolm Gladwell'e göre hepsi değil. Çizginin dışında olabilmek için zeka yeterli değil, eğer yeterli olsaydı şu anda her yüksek IQ'ya sahip insan başarılı olurdu. Ancak buna karar verebilmek için sadece zekaya bakmak da doğru değil. Bunun için nasıl yetiştiği, nerede doğduğu gibi diğer birçok önemli etkeni de kontrol etmemiz gerekir. Yine kitaptan örnek vermek gerekirse, Asya kıtasında yetişen öğrencilerin matematikte diğer ülkelere oranla daha başarılı olduğu gözlemlenmiştir. Malcolm Gladwell'e göre, Asya dillerinde rakamları ifade etmek son derece kısa sürerken Batı dillerinde bu süre daha uzun. Bunun nedeni ise, Asya dillerinin mantıksal bir sayma yöntemi üzerine inşa edilmiş olması, toplama çıkarma gibi işlemleri çok daha kolay yapmaları. Bu durumun ise Asyalı çocuklar için bir avantaja dönüşmesi kaçınılmaz oluyor. Mesela, Çincede dört ve yedi rakamlarını telafuz etmek için saniyenin üçte birini verirken İngilizce'de bu oran dörtte birine tekabül ediyor.

Sonuç olarak, doğduğumuz andan itibaren hayat serüvenimiz başlar. Bazıları hayata bir adım önde, bazıları ise bir adım geride başlar. İnsanoğlu olarak hep daha fazlasını istediğimiz için hep başaralı insanları örnek alırız. Gözümüzde o kadar büyütürüz ki insanların başarılarını, asla irdelemeyiz. Çizginin dışındakilerin bir başarısı olduğu aşikar ancak tek nedeni çabaları mı?

Bana kalırsa değil. Tarih boyunca, çeltik tarlalarında çalışan çiftçiler diğer çiftçilerden daha fazla çalışır. Bunun nedeni, pirincin ekiminin çok daha zahmetli olmasıdır. Malcolm Gladwell deyişiyle, pirinç tarımı yapan bir çiftçinin yılda üç bin saat çalışması gerekir. Peki Bill Gates, çiftçinin bir oğlu olsaydı ne olurdu? Belki de en büyük hedefi tarlasını genişletmek olurdu. Bununla ilgili, çok bilinen ve benim de çok beğendiğim, Outliers'da geçen bir kısmı sizlerle paylaşmak istiyorum.

Aynı şekilde başarılı olmak da böyle bir şeydir. Buna isterseniz şans, isterseniz kader diyebilirsiniz. Hepimiz kendi hayatlarımızda başarıya ulaşmak için kendimizi geliştirmeye çalışıyoruz. İstemediğimiz şeyleri yapmak zorunda kalsak bile... Buna rağmen, bir sürü etken başarımızı olumlu veya olumsuz etkiliyor. Asıl önemli olan severek yaptığımız işlere odaklanmak, ilgi alanlarımıza zaman ayırmak ve başarımız için çaba göstermek. Ancak böyle çizginin dışındakilerden biri olabiliriz.