Meta ve Değer Meselesi

Metanın iki temel gereksinimi vardır.

1        Bir ihtiyacı karşılaması

2        Değişim amacı ile üretilmesi, yani değişim değeri olması.

Bir ihtiyacı karşılayan ve değişim amacı ile üretilen mal ve hizmetlerin hepsine meta denir. Meta iki şekilde üretilir: Basit meta üretimi ve kapitalist meta üretimi. Bunlar birbirine karşıtlardır. Kapitalist meta üretimi ilk olarak işçi sınıfının emeğine dayanır. Basit meta üretimi ise bireysel emeğe dayanır. Kapitalist meta üretiminde üretimi yapan işçi sınıfı üretim araçlarından yoksundur. Aynı zamanda son çıkacak üründe söz sahibi değildir. Basit meta üretiminde, üretimi yapan hem üretim araçlarına sahip hem de ürettiği ürünün sahibidir.

Değer, değişim değeri ve kullanım değeri olarak ikiye ayrılır. Kullanım değerine sahip ürün meta olmak zorunda değildir, ama değişim değerine sahip olmak zorundadır. Kullanım değeri bir malın belli bir ihtiyacı karşılaması ile ilgilidir. Kullanım değeri o ürünü meta haline getirmeyebilir. Kullanım değerinin bir önemi yoktur diyebiliriz, önemli olan değişim değeridir. Örneğin bir bilgisayarın değişim değeri, kullanım değerinden daha çok önem arz eder.

Kapitalizmin ayırt edici yanı da emeğin gücünü meta haline getirmiş olmasıdır. Mükemmel bir ürün de yapsan kapitalist sistem onu meta yaptığı için kullanım değeri yoktur. Emek gücü de bir meta haline geliyorsa değeri nedir? Emek gücünün değeri, o emek gücünün sahibinin tekrar çalışabilmesi için gerekli olan her şeydir. Çalıştığın bir gün içerisinde tükettiğin emek gücünü yerine koyabilmek için gerekli olan her şeydir. Örneğin yeme-içme, barınma, giyinme, kültürel ihtiyaçlar gibi.

Tüketildiğinde kendi değerinden fazla değer yaratacak şey emek gücüdür. Günün sonunda çıkarttığın iş maaşından yüksek olmalı. Buna emek değer sömürüsü ya da artı değer sömürüsü denir. Karl Marx işçinin bu sistem içinde kendini geliştiremeyeceğini ve mutsuz olacağını vurgulamaktadır.