Psikiyatristler Akıl Sağlığınızın Yerinde Olup Olmadığını Söyleyebilir Mi?

Amerikalı psikolog David Rosenhan, 1973 yılında psikiyatrik tanıların geçerli olup olmadığı ile ilgili çalışmalarını anlatan “On Being Sane In Insane Places (Akıldışı Yerlerde Aklı Başında Kalmak)” adlı makalesini yayımladı. Ronenhan, aklı başında olan 5’i erkek 3’ü kadın 8 insanı ABD’nin farklı psikiyatrik hastanelerinde kalmak için ikna etti. Bu sahte hastaların içinde bir psikoloji öğrencisi, üç akademisyen psikolog, bir çocuk doktoru, bir ressam ve bir ev hanımı vardı. Hepsi sahte isimler kullandılar ve psikoloji alanında çalışanlar meslekleri konusunda klinik görevlilerine kendilerini farklı şekilde tanıttılar.

Sahte hastaların içinde Rosenhan’ın kendisi de bulunuyordu, bu 8 kişinin içinde kimsenin psikiyatrik bir rahatsızlığı olmadığı gibi daha önceki tarihlerde de bir raporları bulunmuyordu. Kendilerini kliniklere kabul ettirmek için görevlilere kendilerini akıl sağlığı yerinde olmayan bireyler olarak tanıttılar. Hastane çalışanları da deneyden habersizdi.

Sahte hastalar; belirsiz bir sesin “boş, düşme sesi, boşluk” gibi kelimeleri söylediğini belirtmişlerdi. Sahte hastalara kliniğe kabul edildikten sonra normal davranmaları ve klinikten kendi imkanlarıyla çıkmaları söylendi. Bu kişiler 7 ila 52 gün boyunca “normal” davranmalarına rağmen kliniklerde kaldılar. Ve dahası klinikten taburcu edildiklerinde hastaların iyileştiği değil hastalıklarının gerileme döneminde olduğu düşünülüyordu.

Bu deneyden sonra bir klinik, Rosenhan’dan 3 ay boyunca sahte hasta göndermesini istedi. Bu klinik, başvuran insanlardan hasta olmayanla olanı ayırt edebilecekleri konusunda gayet emindi. 3 ay boyunca kliniğe başvuran 193 hasta içinden en az bir klinik personeli tarafından 41, hem bir klinik personeli hem de bir psikiyatrist tarafından 19 kişi sahte hasta olarak adledilmişti. Ancak Rosenhan, 3 ay boyunca o kliniğe hiç sahte hasta göndermedi.

Rosenhan Deneyi, psikolojinin henüz yeterince gelişmediği zamanda yapıldı ancak tanı koyma ve hastalığın gerçekliğini belirleme konusunda büyük eksikler olduğunu kanıtlamış oldu. Bu deney sonucunda APA (American Psychological Association) psikoloji alanındaki el kitabında bazı değişikliklere gitti. Psikolojik rahatsızlıklardaki tanı ve tedaviye karşı farkındalığı artırmada bir bilinç yarattı.