Sanal Su Nedir?

4-5 Ekim tarihlerinde Ankara'da gerçekleşen Sivil Sesler Festivali'nde gönüllü olarak yer almıştım. Yer almış olduğum festivalde standlardan görevli olan ekiple bütün alanı gezmekle sorumluyduk. Aslında bu sayede bana yeni bilgiler katacak birok standla tanıştım ama özellikle de beni 'sanal su' kavramı ile tanıştıran ve bilgilendiren SUYADER Derneği'ninden ve okuduklarımdan öğrendiğim bilgileri anlatmak istedim.

Sanal su kavramı aslında hem toplumlar da hem de Türkiye'de çok yeni. Aslında sanal su, geniş anlamı ile mal ve hizmetlerin üretimi ve tüketimi için kullanılan doğrudan ve dolaylı su miktarıdır. Mavi, yeşil, gri gibi suyun ne zaman ve nerede kullanıldığını gösteren çok yönlü bir kavramdır. Türkiye’de üretimin su ayak izi yaklaşık 139.6 milyar m3/yıl’dır. Bunun %64’ü yeşil su ayak izi, %19’u mavi su ayak izi, %17’si gri su ayak izidir. Bir fincan kahve içildiğinde yaklaşık 200 ml su tüketilir, ancak kahvenin üretilmesi aşamasındaki su miktarı da hesaplandığında bir fincan kahve için tüketilen su miktarı 140 litreye çıkmaktadır. Peki, nedir bu ayak izlerinin rengi?

Yeşil su ayak izi; ürünün yaşam döngüsünde yağmur suyu kaynaklı kullanılan su miktarını, mavi su ayak izi; ürünün yaşam döngüsünde kullanılan yüzey ve ya yer altı su miktarını ve gri su ayak izi ise; gerekli standartlara dayalı, sudaki kirlilik yükünün bertaraf edilmesi ya da azaltılması için kullanılan tatlı su miktarını ifade eder. Ülkemiz özelinde su ayak izi değerlendirildiğinde; %89'unun tarım, %7'sinin evsel su kullanımı ve %4'ünün de endüstriyel üretim sürecinde kullanıldığını görürüz. 

Bu bilgileri ilk duyduğumda tam olarak anlayamamıştım. Sonrasında yaptığım araştırmalar da şunu farkettim ki; bizler her gün normal olarak kabul ettiğimiz doğal devinim davranışlarımız ile dünyada tuhaf bir döngü yaratıyoruz.

Başak Erik'in Medium'da yayınladığı yazısında şu şekilde açıklıyor:

Maliyetler, mesafeler ve diğer etkenler nedeniyle su yoksunu ülkeler ile su engini ülkeler arasında doğrudan su ticareti yapmak zordur. Fakat, bir ülke üretiminde su kullanılan bir ürünü ihraç ederse, aynı zamanda suyu da sanal yolla ihraç etmiş olur yani sanal su ticaretini gerçekleştirmiş olur. Bu durum, su kaynakları bol olan ülkelerin su kıtlığı olan ülkelere dolaylı olarak yardımda bulunması anlamına gelir ve suyun verimli kullanıldığı, su tasarruflarının sağlandığı, etkili bir ticaret sistemi olarak değerlendirilebilir. Sanal su ticareti ile su stresini azaltan ülkeler arasında başta İsrail, Lübnan, Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Malta gibi ülkelerin olduğunu görürüz. Sanal su ticareti, su tasarrufu ile birlikte alternatif bir kaynak olarak düşünebilir.

Eğer o gün festivalde bu kavramı duymamış olsaydım belki bugün üstüme giydiğim kıyafetin dahi 14000 Litre su taşıdğını bilmiyor olurdum. Bunu bilmem dünyaya aslında olduğundan çok daha dar baktığımı farkettirdi. Oysa bizler, gezegen ile iç içe olmaya hep devam ediyoruz.