Tek Sağlık (One Health) Yaklaşımı Nedir?

Son zamanlarda sıkça duyduğumuz 'Tek Sağlık Yaklaşımı' nedir?

3 min read

''Tek Sağlık'' kavramı yeni bir kavram değildir ama son yıllarda daha da önemli bir hale gelmiştir. Bunun nedeni insan popülasyonunun büyümesi, küresel ısınma gibi birçok faktörün insanlar, hayvanlar, bitkiler ve çevremiz arasındaki etkileşimleri değiştirmiş olmasıdır.

Tek Sağlık (One Health) Nedir?

Tek Sağlık, insanlar, hayvanlar, bitkiler ve bunların ortak çevreleri arasındaki karşılıklı bağlantıyı tanıyan en uygun sağlık sonuçlarına ulaşmak amacıyla yerel, bölgesel, ulusal ve küresel düzeylerde çalışan işbirlikçi, çok sektörlü ve disiplinler arası bir yaklaşımdır.

1 Aralık 2021'de Birleşmiş Milletler kurumlarının Tek Sağlık Üst Düzey Uzman Paneli (OHHLEP), ''Tek Sağlık''ın resmi bir tanımını yayınladı:

  • Tek Sağlık, insanların, hayvanların ve ekosistemlerin sağlığını sürdürülebilir bir şekilde dengelemeyi ve optimize etmeyi amaçlayan entegre, birleştirici bir yaklaşımdır.
  • İnsanların, evcil ve vahşi hayvanların, bitkilerin ve daha geniş çevrenin (ekosistemler dahil) sağlığının yakından bağlantılı ve birbirine bağımlı olduğunu kabul eder.
  • Tek sağlık yaklaşımı; temiz su, temiz enerji, temiz hava, güvenli ve besleyici gıda, iklim değişikliği konusunda harekete geçme ve sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunma gibi ortak ihtiyaçları ele alırken, refahı artırmak ve sağlığa yönelik tehditlerle mücadele etmek için toplumdaki birçok sektörü birlikte çalışmak üzere harekete geçirir.

Tek Sağlık Yaklaşımı Neden Önemlidir?

Dünya nüfusu arttıkça, hayvanlar ve çevre ile olan bağlantımız da değişiyor:

  • İnsanlar birbirine daha yakın yaşamaya başlar.
  • Hayvanlar ile daha yakın ilişkiler kurulur.
  • İklim değişikliği ve arazi kullanımındaki değişiklikler artar.
  • Daha fazla küresel seyahat ve ticaret yapılır.

Bu faktörler, zoonotik hastalıkların hayvanlar ve insanlar arasında yayılmasını kolaylaştırır ve hızlandırır. Her yıl dünya çapında milyonlarca insan ve hayvan zoonotik hastalıklardan etkilenmektedir.

Tek sağlık yaklaşımı; insan, hayvan, bitki ve çevre olmak üzere tüm açılardan ortak sağlık tehditlerini ele alır.

Tek Sağlık Yaklaşımı Hangi Disiplinleri İçerir?

Başarılı halk sağlığı müdahaleleri; insan, hayvan ve çevre sağlığı ortaklarının işbirliğini gerektirir.

İnsan sağlığı (doktorlar, hemşireler, halk sağlığı pratisyenleri, epidemiyologlar), hayvan sağlığı (veterinerler, yardımcı uzmanlar, tarım işçileri), çevre (ekolojistler, vahşi yaşam uzmanları) ve diğer uzmanlık alanlarındaki profesyonellerin iletişim kurması, işbirliği yapması ve faaliyetleri koordine etmesi gerekir.

Tek Sağlık yaklaşımındaki diğer ilgili disiplinler arasında kanun koyucular, politika yapıcılar, çiftçiler, topluluklar ve hatta evcil hayvan sahipleri yer alabilir.

Hiçbir birey, kuruluş veya sektör, hayvan-insan-çevre arayüzündeki sorunları tek başına ele alamaz.

Tek Sağlık Konsepti Odak Noktaları

Tek Sağlık yaklaşımı; hayvanların, çevrenin ve insanların optimal sağlığını elde etmek için tüm sektörlerin birlikte çalışması gerektiğini kabul eder.

Tek Sağlık, daha iyi halk sağlığı sonuçları elde etmek için birden çok sektörü ve disiplini bir araya getirir.

  • Zoonotik hastalıkların kontrolü (hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar)
  • Gıda güvenliği ve gıda güvencesi
  • Antibiyotik direnci ile mücadele

başta olmak üzere sürekli değişen dünyanın eşlik ettiği halk sağlığı sorunlarına odaklanır.

Tek Sağlık Yaklaşımının Potansiyel Sonuçları

  • Eğitim, öğretim, araştırma ve yerleşik politikada daha fazla disiplinlerarası program
  • Hastalık tespiti, teşhis, eğitim ve araştırma ile ilgili daha fazla bilgi paylaşımı 
  • Hem bulaşıcı hem de kronik hastalıkların daha fazla önlenmesi
  • Yeni tedavilerin ve tedavi yaklaşımlarının geliştirilmesi

Dünya Tek Sağlık Günü - 3 Kasım

2016 yılında Tek Sağlık Komisyonu, Tek Sağlık Platformu ve Tek Sağlık Girişimi Ekibi tarafından başlatılan Tek Sağlık Günü, her yıl 3 Kasım'da dünya çapında resmi olarak kutlanmaktadır.

Tek Sağlık Günü'nün amacı, gezegensel sağlık sorunlarının nasıl değerlendirilip ele alındığı ve profesyonellerin disiplinler arasında nasıl bilgi alışverişinde bulunduğu konusunda büyük bir değişim için gerekli olan kültürel iradeyi oluşturmaktır. Farklı sektörler arasındaki işbirliklerine duyulan ihtiyaca küresel dikkati çeker ve dünyanın bunları 'eylem halinde görmesini' sağlar.

KAYNAKLAR