Vasa: 17. Yüzyılın Batık Hazinesi

17. yüzyılın görkemli bir savaş gemisi, henüz ilk yolculuğuna başlamışken sulara gömüldü ve yaklaşık 400 yıl boyunca denizin derinliklerinde unutuldu. Ancak Vasa'nın hikayesi burada bitmedi. 1961'de yeniden gün yüzüne çıkarılan bu devasa gemi, tarihin tozlu sayfalarından kurtulup modern çağın en büyüleyici müzelerinden biri haline geldi.

Vasa Müzesi, Stockholm’deki en popüler turistik yerlerden birisi. Vasa, 1628'de İsveç Kralı Gustavus Adolphus’un emriyle yapıldı. Fakat gemi, talihsiz bir şekilde ilk seferine çıktıktan birkaç dakika sonra Stockholm limanında battı. Buna neden olan, geminin dengesiz tasarımıydı. İsveç, o zamanki askeri gücünü göstermek için büyük ve görkemli bir savaş gemisi yapmak istedi. Geminin üst kısmına çok sayıda ağır top yerleştirilmişti. Fakat gövde bu ağırlığı dengeleyecek kadar derin ve sağlam yapılmamıştı. Gemi aşırı yüksek ve dar olduğu için, rüzgar kuvvetiyle hafif bir eğim aldığında su alarak hızla battı. Ayrıca inşaat sürecinde yapılan testler ve denemeler, geminin dengesiz olduğunu göstermiş olmasına rağmen, kralın baskısıyla gemi denize indirildi. İhmaller ve acemiliğin sonucu olarak da Vasa gemisi sulara gömüldü.

Vasa gemisinin çıkarılması fikri, 1950'lerde amatör deniz arkeoloğu Anders Franzén’in çabalarıyla ortaya çıktı. Franzén, Baltık Denizi’nin düşük tuzluluk oranı sayesinde, batık gemilerin çürümeden korunabileceğini biliyordu. Daha önce bazı batık gemiler bulmuş olan Franzén, Vasa'nın nerede olduğunu keşfetmek için yoğun bir araştırma yaptı. Franzén, Stockholm limanında yapılan taramalar sonucunda 1956 yılında Vasa'nın yerini tespit etti. Geminin durumunun oldukça iyi olduğunu fark edince, onu çıkarma fikri ciddi bir şekilde gündeme geldi.

Vasa gemisinin denizden çıkarılmasından sonra başlayan en büyük zorluklardan biri, gemiyi parça parça birleştirip yeniden sergilenebilir hale getirmekti. Öncelikle, geminin gövdesi sudan çıkarıldıktan sonra parçaların çürümemesi için sürekli olarak suyla nemlendirilmesi gerekiyordu. Ahşap yapının bozulmaması için gemi polietilen glikol adı verilen bir kimyasal maddeyle yıllarca düzenli olarak spreylenerek ahşabın yapısının korunması sağlandı. Bu süreç, 17 yıl boyunca devam etti.

Gemiyi tamamen birleştirmek ve restore etmek, onlarca yıl süren bir çalışma gerektirdi. Bugün Stockholm'deki Vasa Müzesi'nde sergilenen gemi, o dönemin mühendislik hatalarını ve sanatsal zenginliklerini bir arada gözler önüne seren tarihi bir hazine olarak ziyaretçilerini ağırlıyor.