Zelda Fitzgerald: İntihal Evde Başlar
F. Scott Fitzgerald'ın karısı olmaktan çok daha fazlası
Amerikalı ünlü yazar F. Scott Fitzgerald'ın eserlerinin karısından çaldığı şeylerle dolu olduğunu biliyor muydunuz?
Varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Zelda Sayre, 24 Temmuz 1900'da Alabama'da doğmuştur. Zengin bir ailenin güzel kızı olan Zelda dans etmeyi çok sever, bunun yanında da yazarmış. Zamanında üst sınıf sosyetenin birçok dedikosuna konu haline gelmiş Zelda, 1920'de Muhteşem Gatsby gibi eserleriyle tanınan F. Scott Fitzgerald ile evlenmiş. Oldukça olaylı bir evlilik sürdürdükleri bilinen bir çift olmalarının yanısıra, Zelda'nın kocasının birçok fikrini ve eserlerini çaldığına inanılmaktadır.
Ünlü çiftin ilişkisi oldukça karışık ve sağlıksız ve bu evlenmelerinin öncesine gidiyor. Zelda, Caz Çağın'ın ilk ve ünlü flapperlarının arasındaydı. Hatta birçok kaynakta ilk flapper olarak geçer. Zamanın normlarına ve geleneklerine karşı gelen flappers modasına uyan genç kadınlar, alışılmış uzun etekler yerine kısa etekler giyiyor, saçlarını kısa kestiriyor, korse girmiyor, toplum için sigara ve içki içiyordu. Bu kişiliğinden ve güzelliğinden etkilenen Scott, onunla evlenmek ister fakat Zelda Scott'ın ilk kitabı çıkana kadar onunla evlenmeyi kabul etmez. Kitap çıktığında ve başarıya ulaştığında evlenirler.
Bir kaynağa göre Cennetin Bu Yanı kitabında olan bir alıntı da birebir Zelda'nın Scott'a kurduğu cümledir ve Scott bunu kullanmıştır.
''Ağaçlardan ve çiçeklerden uzak tutulamam, küçük bir daireye tıkılıp senin için bekleyemem. Dar bir atmosfer içinde benden nefret ederdin. Benden nefret etmeni sağlardım."
Sadece bu da değil, Zelda'nın kurduğu birçok cümleyi kitaplarında kullanmış olduğu, hatta çoğu karakterini direkt Zelda'dan ilham alarak yazdığı bilinir. Scott da bunu kabul etmiş, kitabının baş kadın karateriyle evlendiğini söylemiştir.
Scott sadece Zelda'dan ilham alıp kurduğu cümleleri kullanmamakla kalmamış, Zelda'nın günlüğünden ve mektuplarından fikirler ve cümleler almış. Zelda bunu kendi ağzıyla şu şekilde ifade etmiş:
“Bana öyle geliyor ki, bir sayfada, evliliğimizden kısa bir süre sonra gizemli bir şekilde ortadan kaybolan eski günlüğümden bir kısmı fark ettim. Ayrıca, büyük bir ölçüde düzenlenmiş olmasına rağmen bana tanıdık gelen mektup parçalarını tanıdım. Aslında, Bay Fitzgerald (adını bu şekilde yazıyor galiba) intihalin evde başladığına inanıyor gibi görünüyor.
Birçok tartışmalı yorum ve röportaja imza atsa da Zelda ilgi görmeye ve makale ve roman yazması hakkında istekler almaya başladı. Scott gibi Zelda hakkında her şeye zaten kıskançlıkla yaklaşan bir adam bunu da kaldıramadı ve ilişkileri iyice kötüleşmeye başladı.
Paris'e tanıştıklarında Zelda başka bir adama aşık oldu ve boşanmak istedi. Bunun ardından Scott, Zelda'yı evin içine hapsetti.* Bundan sonra Zelda'nın mental sağlığı iyice kötüleşti, şizofreni tanısı aldı ve birçok kez akıl hastanesine yatırılmak zorunda kaldı. Yine de hayata tutunmaya çalışarak dans etmeye devam etmek istedi hatta prestijli bir okula kabul aldı fakat kocası onu desteklemedi ve hayallerini engelledi.
1932'de hastanedeyken Zelda ilk yarı-otobiyografik kitabı Save Me the Waltz'ı yazdı ve Scott'ın yayıncısına yolladı. Yayıncı kitabı beğense de Scott bundan hoşlanmadı ve kitaptan birçok şey çıkararak ve kısaltarak yayınlanmasına izin verdi.*
Kitap Zelda'nın istediği başarıyı göremeyince iyice kötüleşti ve ikinci kitabı Caesar's Things'i bitiremeden vefat etti.
Uzun yıllar boyunca F. Scott Fitzgerald başarılı ve ünlü bir yazar olarak bilinirken Zelda onun karısı olarak yazılmıştı fakat birçok kişi onun da hayatını araştırıp sanat dünyasına kattıkları ve mümkün olsaydı katabilecekleri hakkında konuşmaya ve yazmaya başladı.
*Zelda'nın aşık olduğu adamla ilişkisini Scott'ın başta desteklediği ve ilham için kullanmak istediğini söyleyen kaynaklar bulunmakta.
*Kitaptan çıkardığı şeyleri kendisinin kullanmak istediği için çıkardığı hakkında inanışlar var.
Kaynakça:
https://www.salon.com/2001/08/25/fitzgerald_9/
https://www.edebiyathaber.net/tuhaf-bir-askin-hikayesi-zelda-ve-scott-fitzgerald-zuhal-demirarslan/
https://telegrafi.com/en/zelda-sayre-scott-fitzgerald%27s-muse-plagiarism-begins-at-home/
https://noextrasource.com/2021/12/06/zelda-fitzgerald-the-plagiarised-muse/
https://www.palatinate.org.uk/unheard-voices-zelda-fitzgerald/