Ambigram Üzerinden '' Her Şey Zıttı İle Kaimdir'' Düşüncesine Atıf

Ambigram ve zıtlıkların uyumu

13 Aug, 20223 min read

Ambigram Nedir?

Bir kelimenin, baştan ve sondan bakıldığında, aynı şekilde okunacak biçimde yazıldığı, yazı sanatıdır.

Dan Brown’ın Melekler ve Şeytanlar kitabında ne olduğunu öğrenmemle birlikte başka örneklerini de görmek istedim zira estetik albenisi oldukça yüksek fakat asıl değinmek istediğim, kitapta geçen düşünce; “herşey zıttı ile kaimdir”.

Bu zıtlığın en güzel örneklerinden biri Yin-Yang.

Yin:

-Dişil

-Siyah

-Karanlık

-Kuzey

-Su (dönüşüm)

-Pasif

-Ay (zayıflık ve tanrıça Changxi)

-Dünya

-Soğuk

-Yaşlı

-Çift sayılar

-Vadiler

-Fakir

-Yumuşak ve her şeye ruh verendir.

Yang:

-Eril

-Beyaz

-Aydınlık

-Güney

-Ateş (yaratıcılık)

-Aktif

-Güneş (güç ve tanrı Xihe)

-Cennet

-Sıcak

-Genç

-Tek sayılar

-Dağlar

-Zengin

-Sert ve her şeye şekil verendir.

https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-11596/yin-ve-yang/

Kadın ve erkek olarak var olmamız, gecenin gündüzü tamamlaması, havanın ateşe zıt olduğu halde onu kuvvetlendirmesi, suyun toprağa zıt olduğu halde onu beslemesi. Çeşitliliğin en azı olan ikilik. Doğa tek düze değil; çeşitlilikle devam edebileceğimizi, her şeyin dönüşümlü ve birbirini tamamlayıcı olduğunu haykırıyor bize.

Jung’un kolektif bilinçdışı teorisinde bahsettiği gibi; “anima, erkeğin feminen yönü, animus ise kadının maskülen yönüdür. Bireyin karşı cinsle olan ilişkilerini düzenleyen bu arketipler bilinç düzeyinde rahatça tecrübe edildiğinde kişi karşı cinsle sağlıklı ilişkiler kurar. Aslen aşık olmak ve ‘aradığı’ eşi bulmak tamamen bireyin içindeki anima ya da animusu keşfetmesi ve ortaya koyması ile ilgilidir. Bu arketip bastırılırsa kendilik dengesi bozulur ve tek boyutlu sığ bir kişilik ortaya çıkar.”

https://ecehan.medium.com/a%C5%9Fkin-g%C3%B6lgeleri%CC%87-anima-animus-e580ec6c905b

https://indigodergisi.com/2016/02/ying-yangden-animus-animalara/

Kendi içimizde bile cinsiyetimiz fark etmeksizin eril ve dişil yönlerimiz var ve bunların aynı zeminde, bir kökte birleşerek dengeyi bulması gerekir.

Diğer bir bakış açısıyla içimizde hem iyilik hem kötülük yok mu? Yaptığımız iyilikleri anlamlı kılan da bu değil mi? İnsan olmanın özü. Kötü yanımız fısıldarken, vicdanımızın söylediğini seçmemiz. Tam olarak bu kelime işte; seçmek. Kötüyü de, kötü olmayı da seçebilecekken, iyiyi seçmemiz.

*Burada iyi ve kötünün ne olduğu da tartışılır elbette. Yalın iyilik ve kötülüğün yanında, şartlara, zamana göre değişebilen kavramlar bunlar ve dışarıdan bakıp, gördüğümüz gibi olmayabilir insanlar.

Çift yönlü karakterlerin ve bazı villain’lerin sevilmesinin sebeplerinden biri de bu belki. Bize sorunlu karakterler olarak gelmelerine rağmen, bu açıdan bakıldığında, aslında daha gerçekçiler.

Mesela: ‘Harley Quinn-Harleen Frances Quinzel’

‘Poison Ivy-Pamela Lillian Isley’

‘Catwoman-Selina Kyle’

‘Enchantress-June Moon’ gibi.

İçlerindeki denge bozulduğunda diğer tarafları ortaya çıktı.

Bu listede elbette Dr. Jekyll ve Mr. Hide’ı da unutmamak lazım.

Ayrıca Batman ve Superman’in aslında birbirlerinin alt karakterleri ve Metropolis ile Gotham City’nin bir şehrin tam tersi yansımaları olmasını da ekleyebiliriz.

Bonus olarak, Da Vinci'nin Mona Lisa'yı erkek ve kadının androjen bir birleşimi olarak resmettiği söylentilerinden de bahsedebiliriz diye düşünüyorum.

https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/04/160421_mona_lisa

Anladığımız üzere bu yazı stiline konu olan düşünce, uzak doğu felsefesinden tutun da, çizgi roman karakterlerinde, ruhi hayvani ve ruhi sultani olarak İslam felsefesinde, tasavvufta, renk teorisinde bilindiği üzere zıt, kontrast renklerin birbirlerinin etkisini artırmasıyla sanatta bile karşımıza çıkmakta ve ve hatta, Killian: Good Girl Gone Bad, Givenchy: Ange ou Demon’da olduğu gibi kozmetik, parfüm sektöründe tema ve isim olarak yansımakta.

İşte ambigram da bir nevi tüm bu bahsettiklerimizin sembolizmi, yazısal olarak ifadesi.

Güzel örneklerinden birkaçı: (Görsellere ters, baş aşağı çevirdiğiniz takdirde aynı metni göreceksiniz)

Saint - Sinner