Beklentilerimizin Büyük Gücü: Kendini Gerçekleştiren Kehanet

Sosyal psikoloji teorilerinden biri olan kendini gerçekleştiren kehanet kavramı günlük yaşamımızda ciddi anlamda inandığımız ve gerçekleşmesini istediğimiz düşüncelerimizin, hatta beklentilerimiz doğrultusunda davranışlarımıza şekil vererek gerçekleşmesini sağlamamızı ifade eder.

Üç farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır. İlki, negatif istekler negatif sonuçlara sebep olur düşüncesinden ortaya çıkan Golem etkisidir. Aslında bu ikinci kehanet olan pygmalion etkisi, pozitif beklenti ve isteklerin pozitif sonuçlar doğuracağı düşüncesinin tersidir. Bir beklenti sonucunda oluşan beklentiye tepki olarak değil, hatta kişinin, motivasyonunu ve beklentilerini oluşturan bir süreci ifade eder. Son olarak ise, Galatea etkisi sonuca ulaşmayı sağlayan bilişsel süreci tasvir eder.

Kendini gerçekleştiren Kehanetler günlük hayatımızda sıklıkla yaşadığımız bir süreci ifade eder aslında. Zaten sosyal normların bizde oluşturduğu bir durumdur. Örneğin, cici kız olmamız ve susup oturmamız. Ya da bizden daha üst olduğu düşünülen kişiler karşısında davranışlarımıza çeki düzen vermemiz mesela her konuda bir yorum yapmamız, sözü asla kesmememiz ve bacak bacak üstüne atmamız.

Bir diğer örnek ise, bir bireye sürekli olarak başarılı olmadığı ya da olamayacağı söylendiğinde, motivasyonu düşer ve başarısız olur. Bu durum, Golem etkisinin bir örneğidir. Negatif beklentiler negatif sonuçlara yol açar. Sonuç olarak, bir bireyi negatif yönde etkilemenin aslında farklı bir sonuca varmayacağını gördüğümüz için böyle yapmaya son verebileceğimizi de öğrenmiş olduk.

Yine aynı şekilde, bir aile çocuklarının başarılı olmasını beklediğinde, bu çocuk daha fazla çalışır ve başarılı olur. Bu da Pygmalion etkisinin bir örneğidir; yani pozitif bir beklenti pozitif bir sonuca ulaşır. Aslında tam da bu noktada motivasyonun ne kadar değerli bir etken olduğunu rahatça görebiliriz.

Galatea etkisi ise bireyin kendi inançlarına ve beklentilerine dayalı olarak performansını artırdığı durumdur. Birey kendisine inandığında ve başarılı olacağına yürekten inandığında, bu inanç bireyi olumlu yönde etkiler ve sonuç olarak bu birey başarıya ulaşır. Aslında, bizi başkasının motive etmesine gerek olmadığını ve kendi kendimize de öz bir motivasyon sağlayarak başarıya ulaşabileceğimizi görebileceğimiz bir örnektir.

Unutmayın ki doğada hiçbir şey tek başına var olmaz. Ne toprak kendine mahsul verir ne de yağmur kendine su vermek için yağar. Her şey ve herkes birbiri için vardır. Bu yüzden, temelde var olan bilgilerimizi birbirimiz için kullanmamız çok önemlidir.