Bilgi Doğrulama Platformları
Teyitorg, Evrim Ağacı, Malumatfuruş ve daha fazlası.
Ülkemizde her geçen yıl yaşanan sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik gelişmeler ile dünyadaki benzer veya farklı gelişmelerin etkisiyle ortaya çıkan oluşumların kapsama alanı giderek genişliyor ve gelecek yıllara sarkıyor. Toplumların olayları algılaması için gerekli ortalama süreç de kısalınca bilginin doğruluğuna olan güven giderek azalıyor. Bu hızlı değişimin beraberinde getirdiği dönüşüm internete de yansıyor ve derin bir bilgi tüneline dönüşen sanal ortamda doğru bilgiye olan gereksinim her geçen gün artıyor. Bu gereksinimi ortaya çıkaran en önemli belirteçlerden birisi yaşamakta olduğumuz olayların yoğunluğuyla ortaya çıkan dezenformasyon veya bilgi kirliliği denilen oluşum.
Sosyal medyanın da etkisiyle dolaşımda olan bilgi aşırı düzeyde arttı. Bilginin kontrol edilmesi çok zor. Özellikle çevrimiçi platformlara yüklenen bilginin platform tarafından doğruluğunun kontrol edilmesi mümkün değil. Bu nedenden dolayı yalan haberler ve komplo teorilerini doğu bilgiden ayırt etmek çok zor.
Yanlış bilginin yayılması bazen sadece inanç gibi durumlarla alakalı olsa da, bazı oluşumlar yanlış bilgiyi bilinçli şekilde zarar verme amacı ile kullanabiliyor. Ayrıca reklam geliri elde etmek, seçim dönemlerinde seçmen davranışlarını etkilemek için dezenformasyon ile karşılaşmak mümkün. Burada dijitalleşmenin görülen bir zararı olarak yanlış bilgi yayılımını besleyen teknoloji destekli bot ve troller de kullanılabiliyor.
Hangi kaynağın güvenilir olduğunu nereden biliyorsunuz? Öğrendiğiniz bir bilginin sağlamasını yapıyor musunuz? Eleştirel düşünme becerisine sahip misiniz?
İşte tam da bu soruların cevaplarına yönelik olarak size bilgi doğrulama platformlarını tanıtmak istiyorum.
Bilgiyi doğrulamanın en güvenilir yolu doğrulama platformlarıdır. 1994 yılında kullanılan ilk doğrulama platformu Snopes’dir. Sonrasında kurulanlar:
FactCheck.org
Yalansavar
Malumatfuruş
Evrim Ağacı
Doğrulukpayı
Teyit.org
Günün yalanları
IFCN:
Uluslararası Doğrulama Ağı (IFCN) Florida, ABD’de bulunan Poynter Medya Çalışmaları Enstitüsü bünyesinde kurulan bir girişimdir. IFCN 2015’te kurulmuştur ve kuruluş amacı dünyanın her ülkesinde faaliyet gösteren doğrulama platformlarını bir araya getirmek, aynı zamanda bu platformların faaliyetlerine belli bir standardizasyon ve hesap verilebilirlik getirmektir.
Kaynakça
Gülle, M.T. (2010). Doğru Bilgi, Sanal Gerçeklik, İyi Kütüphanecilik. Türk Kütüphaneciliği.
Günlük Bilgi Gereksinimi ve Bilgi Arama Davranışları Üzerine Bir Çalışma: Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi̇ Örneği̇. (2016).(unpublished Master's Thesis). Hacettepe Üniversitesi. Ankara.
Gürsoy, Ö.(2021). Hakikatin Ötesi, Berisi, Kendisi: “Hakikat-ötesi” Kavramına Dair Eleştirel Bir Çözümleme. İzmir: İzmir Ekonomi Üniversitesi. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1610275
Harsin, J. (2018). Post-Truth and Critical Communication Studies. Erişim Adresi: https://oxfordre.com/communication/view/10.1093/acrefore/9780190228613.001.0001/acrefore-9780190228613-e-757
https://www.reddit.com/r/singularity/comments/8ksckm/any_recent_estimates_for_where_we_are_on_the/
https://yalansavar.org/2020/06/21/podcast-24-gudumlu-dusunce/
Türkiye’de Doğruluk Kontrolü ve Doğrulama Kuruluşları.EDAM.