Teyit Siteleri

"Herkes teyit yapabilir ama bazıları bu işi meslek edinmiş durumda. Onlar bizim bilgi dünyasındaki cankurtaranlarımız."

Doğrulama platformları; açık verilerle, doğrulama aşamalarını şeffaf şekilde paylaşarak güvenilirliği sağlarlar aynı zamada International Fact-Checking Network (IFCN) üyesi olmaları bu güveni artıracaktır.

1. Teyit.org

İnternette dolaşan şüpheli bilgileri, görselleri, videoları araştırır ve doğrular ya da çürütür. Çıkış noktası anlık gündem teyitleriydi sonra giderek büyüdü ve “Doğrulama Rehberi” gibi öğretici içerikler çekmeye başladı. Sitede bir sürü ücretsiz rehber içerik yer alırken kendinizi daha profesyonel geliştirmek isterseniz Patreon üzerinden sertifika verdikleri ücretli eğitimleri de mevcut. Ayrıca Pürmerak Kulübü'ne katılabilirsiniz. Community bölümünde yapay zekâ ve teyit için ayrı chat bölümleri mevcut. Sohbet edebilir, şüpheli bulduğunuz içerikleri atabilirsiniz.

Metodu: Açık kaynak araştırma (OSINT), görsel ve video analiz araçları, yerinde teyit.

2. Doğruluk Payı

2014 yılında daha çok politikacıların açıklamalarını, kamuya açık veriler ışığında analiz eden doğrulama platformu, yıllar içinde ele aldığı konuları çeşitlendirdi. Şu an şüphe uyandıran çoğu konuda doğrulama bültenlerini yayınlıyorlar.

“Yalan” veya “doğru” demek yerine açıklamanın yüzde kaç doğru olduğunu ölçen bir sistem kullanır.

Doğruluk Payı, ücretsiz doğrulama eğitim videoları yayınlamaktadır. Siz de şüphe kaslarınızı geliştirmek isterseniz bu eğitimler sizin için bir fırsat kapısı olabilir.

3. Malumatfuruş

Özellikle köşe yazılarındaki bilgi hatalarını tespit etmek amacıyla yayın hayatına başlamıştır. "Köşe Yazı Zabıtası" kültüründen esinlenmiştir. Tabii bu platform da zamanla içerik türlerini çeşitlendirmiş, gazete dergi gibi basılı kaynaklar yanısıra sosyal medya başta olmak üzere tüm dijital mecralardaki iddiaları inceler.

Sitelerinde "Tercih gereği sadece, yanlış olduğu açık kaynaklar vasıtasıyla somut şekilde tespit edilen iddiaları ele alan incelemeler yayımlanmaktadır. " bilgisi verilmektedir.

Dünyadan Örnekler

1. Snopes (ABD)

İnternette yayılan efsaneleri, viral haberleri ve söylentileri doğrular. 1994’te şehir efsanelerini çürütmek için başlayan girişim, bugün dünya çapında referans alınıyor.

2. PolitiFact (ABD)

Politikacıların, kamu kurumlarının ve medyanın iddialarını “Truth-O-Meter” denen bir skalada değerlendirir. Siyasi söylemlerin hızlı takibi ile öne çıkarlar.

3. FactCheck.org (ABD)

Özellikle seçim dönemlerinde politik doğrulama yapar. Pennsylvania Üniversitesi’ne bağlı Annenberg Kamu Politikaları Merkezi tarafından yürütülmektedir.

4. AFP Fact Check (Fransa merkezli, küresel)

AFP haber ajansının teyit birimi, Asya’dan Afrika’ya pek çok bölgede çalışıyor. Çok dilli bir kurum. Türkçe içerik de üretiyor.

5. Full Fact (Birleşik Krallık)

Politika, ekonomi, sağlık ve göç gibi konularda yanlış bilgileri inceler. Hem kamu kurumlarıyla hem de sosyal medya platformlarıyla ortak projeler yürütmesi dikkat çekiyor.

Not: Bu sitelerin çoğu kendi metodolojilerini sayfalarında şeffaf şekilde anlatıyor. Türkiye'den örnek verdiğimiz tüm doğrulama platformlarının çalışma metotlarını ve dikkat ettikleri etik değerleri sitelerinde görebilirsiniz. Şeffaf politika gereği hepsi bilgileri açıkça yayınlıyor.