Black Friday’in Ortaya Çıkışı ve Ülkemize Etkileri
Türkiye’de ne zaman Black Friday politikaları uygulanmaya başlandı?
Fırsat avcılığı ve çılgın alışverişle ilişkilendirilen bir gün olan Black Friday, 80'lerin sonlarında ABD'de köklü bir gelenek haline geldi. Ancak kökenleri bundan çok daha öncesine dayanır.
Bazılarına göre Black Friday, geleneksel olarak "kırmızıda" (zararları ifade eder) faaliyet gösteren perakendecilerin, Şükran Günü'nden sonra gerçekleşen tüm satışlar sayesinde nihayet "kara" (karları ifade eder) geçiş yaptığı anı simgeliyordu.
Ancak Black Friday'in ardındaki gerçek tarih, perakendecilerin bizi inandırdıkları kadar güneşli değil. 1950'lerde, Philadelphia polisi bu terimi, her yıl o cumartesi günü düzenlenen büyük Ordu-Donanma futbol maçı öncesinde banliyö alışverişçileri ve turistlerin şehre akın ettiği Şükran Günü'nün ertesi günü yaşanan kaosu tanımlamak için kullanıldı. Philly polisleri sadece o günü izin alamamakla kalmadı, ayrıca ek kalabalık ve trafikle başa çıkmak için ekstra uzun vardiyalarda çalışmak zorunda kaldılar. Hırsızlar da mağazalardaki kargaşadan yararlanarak malları çaldılar ve bu da kolluk kuvvetlerinin baş ağrısını artırdı.
70'lerin sonuna doğru, Philadelphia'daki gazeteler tatil alışverişinin başlangıcını tanımlamak için "Black Friday" ifadesini benimsemişti. 80'lerde, şirketler ürün fırsatlarını ve satışlarını tanıtmak için bu terimi tamamen benimsedi. Yıllar geçtikçe, perakendeciler alışverişçileri çekmek için çabalarını yoğunlaştırdıkça Black Friday büyüdü. Çevrimiçi alışverişin benimsenmesi , Black Friday'in popülaritesini daha da artırdı ve tüketicilerin evlerinin konforunda çılgınlığa katılmalarını sağladı.
Black Friday, Türkiye'ye son yıllarda ulaşmış bir alışveriş etkinliği olarak tanımlanabilir. ABD kaynaklı olan bu alışveriş günü, başlangıçta tüketiciler arasında sınırlı stoklar nedeniyle rekabeti artıran bir fenomen olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye'deki varlığıyla ilgili ilk örnekler ise daha çok son on yıl içinde görülmeye başlanmıştır. Ancak bu etkinlik, Türkiye'de "Black Friday" yerine "Efsane Cuma", "Muhteşem Cuma" veya "Şahane Cuma" gibi alternatif isimlerle benimsenmiştir. Bunun temel sebebi, "Kara Cuma" adının İslam kültüründeki kutsal cuma günüyle çelişmesi ve olumsuz algı oluşturmasıdır.
Bu gün, özellikle Kasım ayı sonunda çevrim içi ve mağaza içi alışverişte büyük artışlar sağlamıştır. Tüketiciler arasında indirimlerin cazibesiyle bu dönemde alışveriş yoğunluğu gözlemlenirken, özellikle büyük şehirler dışındaki bölgelerde yaşayan bireylerin çevrim içi alışverişe ilgisi daha fazla olmuştur. Ayrıca bu dönem, hediyelik eşya ve eğlence odaklı tüketim eğilimlerinin arttığı bir dönem olarak dikkat çeker.
Türkiye'deki tüketicilerin bu güne dair yaklaşımı, fırsatları değerlendirme eğilimiyle din ve kültürel değerlerle uyumsuzluk hissi arasında karışık bir tutum sergiler. Alışveriş harcamaları ise reklam kampanyalarının ve internet erişiminin etkisiyle sürekli artmaktadır.