Büyük Kiros ve İnsan Hakları

Tarihin ilk Pers devleti olan Ahameniş İmparatorluğu milattan önce 6.yüzyılda Pers kralı Kiros tarafından kurulmuştur. Kiros'un yönetimi altındaki Pers imparatorluğu Medleri devirdikten sonra Manna, Urartu ve Lidya'yı mağlup ederek Anadolu'da mutlak hakim olmuştur. Daha sonra Fenike'ye ve Babil'e girerek kendini Babil kralı ilan etmiştir. Kiros kendisini dünyanın kralı olarak tanımlamaktaydı ve eski kitabelerde kendisinden "Dünyanın dört köşesinin kralı", "Şahenşah" olarak bahsedilmektedir.

Kiros'u tarihteki diğer kral ve komutanlardan ayıran farkı ise adalet anlayışına kendi politikalarında yer vermesidir. Zerdüştlük inancından etkilenen Kiros iyilik ve ahlakının göstergesi olarak feth ettiği topraklarda köleliği kaldırarak insanları özgürlüğüne kavuşturmuştur. Başkalarının aksine ele geçirdiği yerlerde insanların dini inançlarına tolerans göstermiş ve asimile edilmeden yaşamalarına izin vermiştir. Özellikle Babil'de sürgünde olan Yahudileri kendi topraklarına göndermeye ve tapınaklarını yeniden inşa etmeye yardımcı olmuştur. Bu yüzdendir ki, Tanah'ta kendisinin mesih olduğuna dair bazı pasajlar mevcuttur. Yahudilerin sevgisini kazanan Kiros onurlu ve adaletli kral olarak tanınmıştır.

Kiros'un adil politikalarının işareti olarak tarihin ilk insan hakları beyannamesi olan Kiros Silindiri dönemin fetih politikalarından ve Kiros'un krallığındaki insanların yaşamları ile ilgili metinler içermektedir. Silindir'deki bir metin şöyledir:

İmparatorluğumda yaşayan ulusların geleneklerine ve dinlerine saygı duyulacağını ve ben yaşadığım sürece yöneticilerimin ve astlarının onları aşağılamalarına ya da onlara hakaret etmelerine izin vermeyeceğimi bildiriyorum. Bundan sonra Tanrı Ahura Mazda yönetmeme izin verdiği sürece, gücümü hiçbir ulusa zorla empoze etmeyeceğim. Her biri benim iktidarımı kabul edip etmemekte özgürdür ve eğer bunlardan herhangi biri onu reddederse, onlara karşı asla savaş açmayacağım

Antik Dünya'da var olmayan bir kavramı ortaya çıkarmıştı Büyük Kiros - insan hakları. O zamana kadar dünyanın hiç bir devletinde uluslara böylesine tolerans ve adalet uygulanmamıştı. Pers kralı Kiros ahlaklı siyaseti ve harp zekası ile Büyük İskender gibi kendinden sonra gelen komutanları da etkilemiş ve dünya tarihine unutulmaz bir miras bırakmıştır.