Damian Hirst Bir Kez Daha Sanatında İntihal İle Suçlanıyor

Damien Hirst yıllar boyunca birçok defa başka sanatçıların işlerini kopyalama ile suçlanmıştı. Çeşitli sanatçılar Hirst'in ünlü pırlanta kaplı kurukafasını ya da ilaç dolabını ve çeşitli tablolarını ondan önce yarattıkları iddiaları ile öne çıkmıştı. Hirst her defasında intihal yaptığını reddetse de 2018 'Zaten bütün fikirlerim çalıntı.' açıklaması ile iddiaları kabul ettiği düşünülmüştü.

Şimdi o iddialara bir yenisi daha eklendi. Paris'teki son sergisinde izleyicilere açtığı kiraz çiçeği tablolarını, İngiliz yazar ve sanatçı Joe Machine kendi işlerinden çaldığını iddia etti. Machine 'Hirst'in kiraz çiçeği tablolarını ilk gördüğümde kendi işlerime bakıyorum sandım.' dedi. Machine bahsedilen işlerini 2006'da sergilemişken Hirst 2017'de sergilenen çalışmalarına başladı. Görünüş olarak da oldukça benzerler: koyu renkteki ve kontrast oluşturan ağaç gövde ve dalları, bebek mavisi gökyüzü ve boya sıçraması gibi görünen pembe çiçekler. Machine, Hirst'in tablolarının direkt kopya olmadığı söylemekle beraber benzerliklerin tesadüf olmayacak kadar fazla olduğunu söyledi.

Üç yıllık bir çalışma sonucu 2020'de tablolarını tamamlayan Hirst, gelecek ay Japonya'da sergi açacak. Serginin ilhamının kendisi üç veya dört yaşındayken annesinin kiraz çiçeği ağaçları çizdiği bir anısı olduğunu söyledi.

Hirst'in çalışmaları ve orijinallikleri üzerine geçmişte de incelemeler yapılmıştı. 2010'da sanatçı 'bilimde veya edebiyatta asla kabul görmeyecek miktarda bir taklitçi' olarak tarif edildi. The Jackdaw isimli sanat dergisinde başka sanatçılar tarafından öne sürülen 15 farklı taklit ve intihal suçlaması yayınlandı. Bunlardan birisi Hirst'ten önce kelebek kanatlarından mandala yapan Lori Precious tarafındandı. Precious'un kelebekleri 6,000 euroya satılırken Hirst'inkiler 4.7 milyon euroya satıldı.

2000'de Hirst anatomik oyuncak tasarımcısı ve yapımcısı olan Humbrol Limited'e yarattığı 6 metrelik Hymn isimli bronz heykelin oyuncaklara benzerliği yüzünden telif hakkı olarak ödeme yapmak zorunda kaldı.

Machine kiraz çiçeği tablolarını geçmişine dair kötü anılarıyla savaşabilmek için yapmaya başladığını, tabloların hayatına güzellik getirmenin bir yolu olduğunu söyledi. Yetişme çağında zorlu bir mahallede yaşadığından ve düzenli olarak bar kavgaları ve bıçaklanmalara şahit olduğundan söz eden Machine, tablolarının kendisinin de içinde bulunduğu suç aktivitelerinden bir kaçış olduğunu, resim yapmanın nasıl hayatını kurtardığını ve sanatı olmasa şu anda muhtemelen hapiste veya ölü olacağını anlattı. Dolayısıyla bu resimlerin Machine için ne kadar anlam ifade ettiği açık olmakla beraber Hirst'in kopya iddialarını ciddiye almıyor hatta haklarında şaka yapıyor olması sanatçı için daha da rahatsız edici. Hepsinin üstüne Hirst'in kiraz çiçeği tablolarını 2.5 milyon euroya kadar satılmışken, Machine'inkiler en fazla 10,000 euroya satıldı.

Hirst'in intihal konusundaki sabıkası bu kadar fazlayken tablolar arasındaki benzerliklerin tesadüf olabileceğine inanmak da oldukça zor. Damien Hirst bu konuda en sık adı öne sürülen isim olsa da, intihal problemi sanat ve tasarım dünyasında maalesef ki sık sık görülen bir durum. Özellikle daha çok tanınan ve ünlü tasarımcı ve sanatçıların daha küçük ve daha az tanınanlardan çalıyor olması şeklinde gerçekleşiyor intihal genelde. Elbette ki sanatçıların ilham aldıkları kişileri kaynak göstermeleri ve haklarını vermeleri sıkça görülen bir durum değil. Durum böyle olunca bu dinamikte daha fazla güce sahip olan sanatçı ve tasarımcıların bu tarz pratiklerini durdurmaları için de pek bir teşvikleri kalmıyor.