Doğum Günü Pastasının Tarihi

Pasta sevmeyen neredeyse yok, doğruya doğru. Bizi kaçamaklara, sürüklediği bile oluyor, bazen. Ama genellikle doğum günü kutlamalarının ve diğer pek çok kutlamanın neredeyse olmazsa olmazı haline gelmiş olan pastanın tarihi bir hayli geçmişe dayanmaktadır.

Peki pasta nereden çıktı, tarih boyunca başından neler geçti? Hepimiz bunu, merak etmiyor değiliz. Pastanın geçmişi belirttiğim gibi uzun bir geçmişe sahip. Bilinene göre 13. yüzyıl Avrupası'na dek uzanıyor, aslında. Fakat bu tarihin öncesi de var.

Antik Mısır’a kadar uzanan bir yolculuk, pastanın hikayesi. Antik Mısır’da, doğum günü partileri sadece krallara özeldi. Bu gelenek, tanrılarının doğum günlerini kutlayan Yunanlılara da aynen aktarılmıştır. Tanrıça Artemis’in her ayın altıncı gününde, ona tapınmak için yanan mumlarla süslenmiş bir pastanın pişirildiği kutlamaydı, bu. Daha sonra bu ritüel hem Yunan kahramanların hem de soyluların doğum günü kutlamalarının bir parçası haline getirilmiş.

Çinlilere göreyse, geçmişte kendi inanışlarına göre mevsimsel döngüleri kutlamak için hilal şeklinde pastalar hazırlanırmış. Bunun sebebi de Çinlilerin Ay Tanrıçası Heng O'nun verimli bir hasat sağlanmasında etkili olduğuna inanmaları ve ona pasta sunarak şükranlarını sunmak istemeleriymiş. Geçmiş döneme bakıldığında pasta ile yapılan kutlamalar sadece bir şükür, teşekkür manasını barındıran bir ritüelmiş.

Ancak Avrupa’da ise bu durum aslında hem benzer hem de farklı diyebiliriz. Farklı diyebiliriz çünkü daha çok bir şeyleri hediyeleşme, eğlenme ritüeline dönmüş. Benzer de diyebiliriz çünkü içinde yine, dönemin zengin aileleri, soylular ve kraliyet tarafından yapılabiliyordu. Çünkü ballı ekmekleri hazırlamak için gerekli malzemeler o dönem için ulaşılması çokta kolay olmayan pahalı malzemelerdi. Yine de zenginler bu kutlama ritüellerini zaman içinde sadece tanrıları, tanrıçaları için yapmakla kalmıyor, çocuklarının doğum günleri için de yapmaya başlıyor. Öyle ki kutlamaları sabaha dek sürdürdükleri, oldukça özel dilek, dua, hediye merasimleri yaptıkları söylenmektedir.

Pastanın tarihi, gelişimini en çok etkileyen diğer olaylar ise Amerika'nın keşfi sayesinde kakaonun yaygınlaşması, 18. yüzyılda farklı şekillerde pasta kalıplarının hazırlanıp piyasada yerini alması ve krem şantinin bulunması oluyor. Kakao, krem şanti ve pasta kalıplarının devreye girmesiyle bugünkü pastalara benzer şekilde katlı pastalar hazırlanmaya başlıyor. Sanayi devriminden sonra seri halde üretilebilen pastacılık malzemeleri sayesinde, halkta doğum günleri başta olmak üzere çeşitli kutlamalar için pastaları daha sık hazırlamaya ve tüketmeye başlıyor.

Ülkemizde pasta ile yapılan kutlamaların nasıl başladığına gelirsek eğer, Osmanlı döneminde özellikle Rumeli'de gayrimüslimler sayesinde pasta tanınır hale gelmeye başlıyor. Öyle ki İstanbul ve çevresinde Ermeni ve Rumlar sayesinde pastacılık yaygınlaşıyor. Daha sonra da yavaş yavaş Anadolu da etkisini göstermeye başlıyor.

Kısacası özel bir ritüel olan pasta geleneği şu anda evlerde, özel mekanlarda kutlama ile daha klişe haline getirmiş bulunduk. Bir kutlama için pasta hazırlama alışkanlığı o dönemden bu zamanlara işte bu şekilde geliyor.