Enneagram: Nedir Neden Önemlidir
İnsanın düşünce ve eylemlerinin arkasındaki sebepleri anlamak için Enneagram'ın önemi.
Enneagram, insanın kendisini ve çevresindeki insanları anlaması için yol gösteren bir sistemdir. Bu sistemin esas aldığı konu insanın neyi neden düşündüğü ve yaptığıdır. Bu şekilde öz farkındalığı arttırarak insan ilişkilerini daha anlamlı hâle getirir. Modern Enneagram kişilik tipleri, tek bir kaynaktan gelmez. Yıllar içinde Hristiyanlardan, Budistlerden, Müslümanlardan (özellikle Sufiler) ve Yahudilerden etkilenerek ve bir dizi değişime uğrayarak şu anki modern hâline ulaşmış bir sentezdir.
Yunancada, ennea dokuz, gram ise çizim demektir. Enneagram dokuz noktalı çizim anlamına gelmektedir. Enneagram sistemi, dokuz tane farklı tipten oluşur ve yıldız benzeri dokuz noktalı bir şekille gösterilir. Dokuz kişilik tipinin yapısını ve dinamiklerini tanımlar. Her tipin belirli bir korkusu ve arzusu vardır. Tipin özellikleri de buna göre şekillenir.
1 Reformcu: akılcı, disiplinli, kendine hâkim
2 Yardımcı: sempatik, cömert, sahiplenici
3 Başaran: uyumlu, hırslı, imajına önem veren
4 Özgün: sezgili, sanatsal, kendiyle meşgul
5 Gözlemci: dikkatli, yenilikçi, objektif
6 Sadık: hoş, sorumluluk sahibi, koruyucu
7 Maceracı: neşeli, yetenekli, dürtüsel
8 Meydan Okuyan: özgüven sahibi, kararlı, otoriter
9 Barışçıl: anlayışlı, güven verici, hâlinden memnun
Bunlar tiplerin basit açıklamalarıdır.
Enneagram sisteminde tipler birbiriyle etkileşim hâlindedir. Yani bir insanın düşünce ve eylemlerindeki sebepleri açıklarken tek bir tip değil, o tiple ve diğerlerinin belli durumlardaki özellikleri kullanılır. Bütünleşme ve çözülme yönleriyle bir tipin diğer farklı iki tiple birleşip güvende ve stresli hissedildiğinde nasıl tepkiler ortaya konulduğu açıklanırken tiplerin birbiriyle etkileşiminden yararlanılır. Aynı şekilde iç güdüsel alt tipler oluştururken dokuz tipin beyin, kalp ve beden merkezi olarak ayrılıp her merkezden seçilen bir tane tiple oluşturulan yeni üçlü tipin tiplerin birbiriyle etkileşimi sayesinde olduğu görülür.
Enneagram'ın daha kapsamlı olmasının sebebi de budur. Tek bir tiple insanın kendini kısıtlamasını engelleyerek diğer tiplerin etkisiyle birlikte hangi durumlarda neye neden tepki verildiğini anlamak için farklı bakış açıları sunar.
Enneagram insanın kendisine dürüst olduğu ve kendi düşünceleriyle davranışlarını objektif bir şekilde yorumlayabildiği zaman tam anlamıyla etkili olur. Bu durum diğer tipoloji sistemlerinin nerdeyse hepsinde böyledir ama özellikle Enneagram sisteminde insan ne yaptığına değil neyi neden yaptığına odaklandığı için kendisine nesnel bir bakış açısıyla bakması gereklidir. Özellikle tiplerin sağlıklı, averaj ve sağlıksız seviyelerden hangisinde olduğunu belirlemek için bu durum daha da önemlidir.
Başka birini anlamak için çıkılan yol insanın ilk önce kendini anlamasıyla başlar. Enneagram'ın gücü, insanın kendisine zarar veren davranışları dönüştürerek yaşamını zenginleştirmesi ve kişisel olarak daha güçlü hâle getirmesidir. Bu güçle birlikte düşünce ve eylemlerdeki sebepler fark edilerek sorunlar çözülebilir ve durumlar daha iyi hâle getirilebilir.
Kaynaklar:
Don Richard Riso and Russ Hudson, The Wisdom of the Enneagram: The Complete Guide to Psychological and Spiritual Growth for the Nine Personality Types, 1999.
Michael Shahan, Understanding the Enneagram.
Beth McCord, Your Enneagram Coach.
https://www.narrativeenneagram.org