"Faiz Neden Var?" - Ekonomi Gerçekten Bu Kadar Karmaşık mı?

Bugün ekonomiyi düşündüğümüzde aklımıza gelen ilk şeylerden biri “faiz” kavramıdır. Bankalar kredi verirken, devletler borçlanırken, hatta basit bir vadeli hesap açarken bile faizle karşılaşırız. Ama hiç düşündünüz mü, faiz neden var? Gerçekten ekonominin işleyebilmesi için bu kadar gerekli mi, yoksa bize dayatılan kaotik sistemin bir parçası mı?

Faiz Ne İşe Yarar?

Faiz, borç verdiğiniz paranın zaman içinde artmasını sağlayan bir sistemdir. Bankalar size kredi verir, siz bu krediyi geri öderken fazladan bir miktar daha ödersiniz. Bunun mantığı şu şekilde açıklanır:

1. Paranın Zaman Değeri: “Bugünkü 100 TL, yarın 100 TL değildir.” Çünkü enflasyon var.
2. Tasarruf Teşviği: İnsanlar paralarını harcamayıp bankaya koysun ki, bankalar da kredi verebilsin.
3. Risk Paylaşımı: Borç veren, verdiği paranın geri dönmeme ihtimaline karşı kendini garantiye alır.

Teoride mantıklı gibi duruyor değil mi? Ama gelin biraz düşünelim.

Faiz Olmadan Ekonomi Döner mi?

Tarih boyunca birçok toplum, faizsiz bir ekonomik model geliştirmeye çalışmıştır. İslam ekonomisinde faiz (riba) haram kabul edilir ve yerine kar-zarar ortaklığı gibi sistemler önerilir. Bunun temel mantığı şudur:

• Eğer biri para kazanacaksa, riski de paylaşmalıdır. Sadece parayı verip kenara çekilmek yerine, doğrudan ekonomik faaliyete katılmalıdır.
• Servet sadece belirli kesimlerin elinde birikmemelidir. Bunun için zekat gibi sistemlerle gelir dengelenmelidir.

Düşünün, toplumda herkes asgari düzeyde bile olsa geçimini sağlayabiliyor ve küçük işletmeler, faiz yükü altında ezilmeden işlerini büyütebiliyor. Böyle bir sistemde, gerçekten büyük bir ekonomik kriz yaşanır mıydı?

Ekonominin Karmaşıklığı: Bir Bilinçli Tercih mi?

Bugün ekonomi dendiğinde aklımıza sonsuz grafikler, karmaşık formüller, anlaşılması güç terimler gelir. Peki neden? Ekonomi dediğimiz şey, aslında temel olarak "üretmek, paylaşmak ve tüketmek" değil mi? O zaman neden finans piyasaları, borsa manipülasyonları, spekülasyonlar, faiz mekanizmaları gibi şeylerle bu kadar karmaşık hale getirildi?

Bir teoriye göre, ekonomi bu kadar karmaşık hale getirilerek insanların finansal sistem üzerindeki kontrolü kaybetmesi sağlanıyor. Örneğin, enflasyon yükseldiğinde faiz artırılıyor, ama bu faiz artışı küçük esnafın işini zorlaştırıyor. Büyük sermaye sahipleri ise bu süreçte daha fazla kazanıyor. Yani sistem, zaten güçlü olanları daha güçlü, zayıf olanları daha zayıf hale getirmek için mi var?

Zekat ve Alternatif Bir Model

Faizsiz ekonomide en büyük çözüm önerilerinden biri zekat sistemidir. Basit bir mantıkla, serveti olan kişi, yıllık kazancının belirli bir kısmını ihtiyaç sahiplerine verir. Bunun anlamı şudur:

• Servet tek elde toplanmaz.
• Gelir seviyesi eşitlenmese bile adaletli bir denge sağlanır.
• İnsanlar geçim sıkıntısı yaşamaz, borç batağına saplanmaz.

Böyle bir sistemde, insanlar büyük borç yükleriyle ezilmek yerine emeğinin karşılığını alarak geçimini sağlayabilir. Küçük işletmeler büyüyebilir, büyük şirketler tekelleşmez, ekonomi sadece rakamlardan ibaret olmaz.

Sonuç Olarak

Ekonomide faiz gerçekten gerekli mi, yoksa yıllardır bize bunun kaçınılmaz olduğu mu söylendi? Bugünkü sistem, büyük sermaye sahiplerini korurken, küçük insanları borç batağına sokan bir yapı mı? Eğer gerçekten adaletli bir ekonomi istiyorsak, belki de “karmaşık finans terimlerine” değil, emeğe ve paylaşmaya dayalı bir düzene ihtiyacımız vardır.

Faizsiz bir ekonomi hayal mi? Yoksa günün birinde gerçekten insanlık uyanacak mı?