Stagflasyon Tehlikesi

Stagflasyon nedir?

Stagflasyon bir ekonomide enflasyon ve durgunluğun aynı anda yaşanması durumudur. Enflasyon hedeflemesi yapan politikalar uygulandığı zaman işsizlik oranlarında artış yaşandığını, tam tersi işsizliği azaltmayı hedefleyen politikalar uygulandığı zaman enflasyon oranında artış yaşandığını görürüz. İşsizliği azaltma hedefinde olan politikalar ekonominin büyümesini sağlarken enflasyonu azaltma hedefinde olan politikalar uygulandığı zaman büyüme yaşanmaz.

Stagflasyon olumsuz arz şoku anlamına gelir, yani toplam arz miktarında azalma yaşanır. Bu durum fiyatlar genel düzeyini artırmakla beraber milli geliri düşürür. Milli gelirin düşmesi demek, işsizlik oranının artması demektir. Fiyatlar genel düzeyinin artması ise enflasyonun artığını gösterir.

Bir ekonomide enflasyondan kurtulmak için çeşitli politikalar uygulanabilir, faizleri artırmak/para arzını azaltmak bunlardan bir tanesidir. Durgunluk yaşandığında ise faizler düşürülerek/para arzı artırılarak piyasaya hareketlilik sağlanabilir. Ancak stagflasyondan kurtulmak bu kadar kolay değildir çünkü enflasyon düşürücü politikalar yanında ekonomik durgunluğa da müdahale edilmesi gerekir. Stagfalasyonla mücahadeleyi zor kılan şey de budur, enflasyon düşürücü politikalar durgunluk yaratabilir.

Durgunluktan kurtulmanın yolu arzı artırmaktır, arz artsın ki bolluk meydana gelsin ve durgunluk yerini genişlemeye bıraksın. Enflasyon ise arzın çok olmasından kaynaklanan bir durumdur. Bir örnek verecek olursak; bir ekonomide %10 işsizlik ve %15 enflasyon olduğunu varsayalım. Enflasyonu azaltmak için para arzını azaltırız yani faizleri yükseltiriz ve enflasyon alt seviyelere çekilir, enflasyon düştü ancak para arzının azaltılması piyasadaki para miktarını azalmasına yol açtı yani durgunluğa sebep oldu ve işsizlik oranlarında artış yaşandı. Tam tersi durgunluktan kurtulmak için faizler indirilirse bu sefer enflasyon oranında artış meydana gelecektir. Kısacası stagflasyon enflasyon ile işsizliğin aynı anda artması durumudur.

Stagflasyona Ortam Hazırlanması

Stagflasyon oluşma sebepleri birden fazladır, yanlış politikalar ekonomiyi stagflasyona götürebilir. Stagflasyon para politikaları ile önlenmeye çalışılırsa, uygulanan para politikaları stagflasyonu daha da şiddetlendirebilir. Yanlış politika seçimlerinin yanı sıra döviz kurundaki istikrarsızlık ve finansal krizler de stagflasyona neden olabilir.

Türkiye'de Stagflasyon Tehlikesi

Son zamanlarda haber kanallarında ve internet sitelerinde Türkiye stagflasyona koşuyor-Türkiye'de stagflasyon tehlikesi var mı? gibi ifadeler ile karşılaşmaktayız. Sizlere stagflasyonu anlatmaya çalıştım, aslında bu sorunun cevabını tahmin edebiliyor olmalısınız.

Türkiye'de şu an uygulanan politikalar genişletici yöndedir. Yani enflasyon hedeflemesi bırakılmıştır. TÜİK verilerine bakıldığında ekonominin büyüdüğünü söyleyebiliriz. Ancak bu büyüme reel bir büyüme midir, yoksa balon mudur? Tartışmalı bir konudur ancak büyüme bu şekilde sürekli devam etmeyecektir. Türkiye maliyet enflasyonu ile karşı karşıya olduğundan yani üreticilerin enflasyonunun yüksek olmasından dolayı stagflasyon tehlikesi olduğu söylenebilir. Çünkü maliyet enflasyonu yaşandığı için büyüme bir yerde duracaktır.

Dünya'da Durum Ne?

Küresel anlamda şu anda tüm ülkelerde enflasyon görülmektedir. Ülkeler enflasyonun artması ile beraber çeşitli önlemler almaya başlamışlardır, örneğin Amerika faizleri artırma yoluna başvurmuştur. Avrupa ülkelerinde ise durum pek farklı değildir. Bu durumdan Türkiye Avrupa ülkeleri ve Amerika'dan daha çok etkileniyor sebebi ise küresel enflasyon yaşanmadan önce Türkiye'nin zaten enflasyon yaşamasıdır. Haliyle bu durum bizi rakip ülkelerden daha fazla etkilemektedir.

Küresel olarak enflasyon yaşanmasının en büyük sebeplerinden birisi şüphesiz pandemi koşullarıdır. Şunu söyleyebiliriz ki tüm ülkeler bu durumdan etkilenmiştir. Küresel olarak stagflasyon yaşanıp yaşanmayacağı ise önümüzdeki süreçte görülecektir, önlem ise doğru reçete ve doğru politikaların uygulanması, karar alıcıların fikirlere açık olmasıdır.