Finlandiya'nın Geleneksel Enstrümanı: Kantele
Kantele, Finlandiya'nın en eski ve önemli enstrümanı olma özelliğine sahiptir.
Diğer bir adı kannel olan kantele, Finlandiya'ya ait yerel bir enstrüman olsa dahi Baltık Denizi bölgesindeki tüm ülkeler tarafından bilinmekte olan yaylı bir müzik aletidir. Genel olarak masa veya kucağa konulup yatay olarak tutularak parmaklarla çalınmaktadır.
Finlerin ulusal ve epik destanı olan Kalevala Destanı'nın baş karakteri, bilgin ve şair Väinämöinen'in enstrümanı olarak hikayede önemli bir yere sahip olmakta olan kantele, aynı zamanda destanda sanatsal ve manevi esenliği simgelemektedir. 50 bölümlük Kalevala Destanı'nın 1849 yılında yayımlanan versiyonundaysa kantele, eserin son beşte birlik kısmında ana konuyu oluşturmaktadır. Eserde Väinämöinen, ilk kanteleyi büyük bir tuna balığının çene kemiğinden yapar ve çaldığında da şaşkına çeviren, büyüleyici bir ses ortaya çıkmakta olup ormandaki tüm canlılar da onu dinlemek için yanına gelerek müziğe hayran kalmaktadır. Ardından ilk kantelesini kaybeden ve derin bir hüzne boğulan Väinämöinen, ikinci kantelesini huş ağacından, telleriniyse genç bir kızın saçlarından yapar. Enstrümanı yeniden çaldığında çıkan müziğin etkisi bir önceki gibi baş döndürücüdür. Kalevala'dan ayrılırken Väinämöinen, kantelesini Fin halkına miras olarak bırakmaktadır.
Kantelenin, ahşabın üstten veya alttan oyularak yapılan iki farklı çeşidi bulunmakta, yapımı ise coğrafi bölge olarak farklılık göstermektedir: Finlandiya'nın kuzeyinde ahşap, alttan oyulurken güney kesiminde ise üstten ve boşluk bırakılarak oyulmaktadır. Kantelenin geleneksel halinde teller beş adet ve at kılından yapılmakta iken günümüzde ise teller en fazla kırk adet olabilmektedir. Enstrümanın yapımında kullanılan ahşap ise çoğunlukla huş, çam, ladin, kavak ve kızılağaçtan oyularak üretilmektedir.
İlerleyen yıllarda ve özellikle 1960'larda popülerliğini oldukça kaybeden enstrümanın geleneksel hali neredeyse yok olmak üzereydi. Bu durumdan oldukça endişe duyan halk müzisyenlerinin arasından biri olan Martti Pokela, kantelenin bilinirliği ve kullanımını canlandırmak adına enstrümanın yeni modellerini geliştirdi. Bununla da sınırlı kalmayıp Fin bilimi ve kültürünü destekleyen bir vakıf olan Suomen Kulttuurirahasto (Finlandiya Kültür Vakfı) tarafından aldığı yardımla Erkki Ala-Könni ile beraber bir kantele ders kitabı hazırlamışlardır. Ayrıca Martti Pokela, birçok kantele kursları vermiş, dergilerde konuyla alakalı yazılar yazmış ve devletten destek talep etmiştir. Tüm bu yıllar süren sürecin sonundaysa kantele eski değerine kavuşmaya başlamıştır.
2009 yılında Finlandiya'nın Jyväskylä şehrinde Fin Kantele Müzesi açılmıştır ve günümüzde de halen faaliyettedir.
Görseller: