Günümüzde Alışveriş Bağımlılığı

Alışveriş bağımlılığı, psikolojide “oniyomani” (oniomania) olarak adlandırılan, kişinin kontrolsüz şekilde alışveriş yapma isteği duyduğu, genellikle maddi zarara ve psikolojik sorunlara yol açan davranışsal bir bağımlılık türüdür. Bu durum, kişinin gerçek ihtiyaçlarından bağımsız olarak tekrarlayan alışveriş davranışları sergilemesiyle tanımlanır.

Özellikle günümüzde artan alışveriş bağımlılığı sosyal medya sayesinde daha da artmaktadır. İhtiyacımız olmayan şeyleri veya bitmeyen ürün olduğu halde başka markalardan da alarak daha fazla tüketime ve maddi olarak zorluklarla sonuçlanmaktadır.

Alışveriş sitelerinden gelen bildirimlerle, indirimlerle birlikte kontrol kaybına sebep olmaktadır. “Sadece bakacağım” düşüncesiyle girilen mağazada plansız alışveriş yapılması örnektir. Özellikle üzüntü, öfke, yalnızlık gibi duygularla baş edebilmek için alışveriş yapılması duygusal boşluğu doldurma amacı taşımaktadır. Daha sonra farkedilmeden harcanan paralar, giyilmeyi unutulan kıyafetler veya fazla alınan gıda ürünleri suçluluk duygusuna da sebep oluyor. Geçici bir mutluluktan sonra pişmanlık, utanç ya da suçluluk hissedilmektedir. Alışveriş bağımlısı olan insanlar borç, kredi kartı problemleri olsa da alışveriş davranışını durduramamaktadır.

Peki neden insanlar hala devam etmektedir?

Düşük benlik saygısı ve değersizlik duygusu, depresyon, anksiyete veya obsesif kompulsif bozukluk gibi ruhsal rahatsızlıklar, tüketim kültürü ve sosyal medyada görülen "mükemmel hayat" algısı, duygusal düzenleme aracı olarak alışveriş (örneğin mutsuzken geçici iyi hissetmek için) gibi birçok sebep vardır.

Tedavi ve Destek Yöntemleri:

>Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Alışveriş dürtülerini fark etme ve alternatif başa çıkma yolları geliştirme

>Finansal danışmanlık ve bütçe planlama eğitimi

>Destek grupları (örneğin borçlular için grup terapileri)

>Altta yatan duygusal problemleri ele alan psikoterapi

>Gerektiğinde psikiyatrik ilaç tedavisi (depresyon/anksiyete için)