Karl Marx ve Savunduğu Ekonomik Sistem?
Karl Marx kimdir? Savunduğu ekonomik sistemi neden savundu? Nelerden etkilendi?
Karl Marx, 5 Mayıs 1818'de Almanya'nın Trier şehrinde doğdu. Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Marx'ın ailesi, Protestanlığa geçti. Genç yaşlarda felsefe, tarih ve hukuk eğitimi aldı. Bonn ve Berlin Üniversitelerinde okudu ve Hegel'in felsefesinden etkilendi.
Hegel felsefesi tarafından etkilendiği kısımlar diyaletik kavramlardır. ''Mutlak akıl tanrıdır.'' gibi kavramlar kullanılmıştır. Tanrıyı tez, insanı antitez, devleti ise sentez olarak tanımlamıştır. Ayrıyeten '' Real is rational.'' için sağ Hegel, ''Rational is real.'' ise sol hegel olarak adlandırılmıştır.
Aynı zamanda Feurbach'tan da etkilenmiştir. Feurbach içinse '' Nerde, ne zaman doğduğun seni sen yapar.'' gibi kavramlardan etkilenmiştir. ''Her olay başka bir olayın başlangıcıdır.'', ''Her şey değişkendir.'', ''Bir nehirde 2 kere yıkanılmaz.'' gibi kavramlardan da etkilenmiştir.
1843'te Jenny von Westphalen ile evlendi ve aynı yıl liberal bir gazete olan Rheinische Zeitung'da çalışmaya başladı. Ancak gazete, radikal görüşleri nedeniyle kapatıldı. Bunun üzerine Marx, Paris'e taşındı ve burada Friedrich Engels ile tanıştı. Bu tanışma, hayatı boyunca sürecek bir dostluk ve iş birliğinin başlangıcı oldu.
Londra'da Marx, en önemli eseri olan Das Kapital'i yazmaya başladı. 1867'de bu eserin ilk cildi yayımlandı. Kalan ciltler, Engels tarafından Marx'ın ölümünden sonra yayımlandı.
Das Kapital, Karl Marx'ın kapitalist ekonomik sistemi analiz ettiği eseridir; kapitalizmin işleyişini, emeğin sömürüsünü ve sermaye birikimini açıklar. Marx, kapitalistlerin işçilerin emeği üzerinden artı değer elde ederek zenginleştiğini, üretimin sürekli büyürken sistemin krizlere ve eşitsizliklere yol açtığını savunur. Meta fetişizmiyle kapitalist toplumda insan ilişkilerinin maddi nesnelerle şekillendiğini vurgular ve kapitalizmin kendi iç çelişkileri nedeniyle sonunda yerini sosyalizme bırakacağını öngörür.
Bu dönemde Emek-Değer teoremini çıkardı. Emek değer teoremi meta, kullanım değeri, değişim değeri gibi kavramlarla açıklamıştır. Malın değerini C (Sabit Sermaye)+ S(Değişken Sermaye)+ Kar olarak tanımlamıştır. Karı artırmanın yolunu C/V olarak tanımlamıştır. Sömürü oranını ise S/V olarak tanımlamıştır. Fazladan çalıştırılan zamanı sömürü olarak tanımlamıştır.
Bunun yanında ise 6 üretim tarzından bahsetmiştir.
- İlkel Toplum (Komün)
- Köleci Toplum
- Asya Tipi Üretim Tarzı
- Feodal Toplum
- Kapitalizmin Türevleri
- Sosyalizm
- Komünizm
İlk 4 toplumu ürünü ürünle ödeme olarak tanımlamış. 5 ve 6'yı ise parasal ödeme olarak tanımlamış. Bizim olduğumuz kısım ise 5'tir. Bu dönemde işçi ve patronlardan oluştuğunu söylemiştir. Sonrasında ise dünya sosyalizme geçecek ve diktatörlüğe ve ona inanmayanlar olarak tanımlamış. En son olarak ise sınıfsız ve devletsiz bir toplum olacağını öne sürmüştür.
Marx, 14 Mart 1883'te Londra'da hayatını kaybetti ve Highgate Mezarlığı'na defnedildi. Marx, yaşamı boyunca yoksullukla mücadele etti ve fikirleri yaşarken çok az ilgi gördü. Ancak ölümünden sonra, görüşleri dünya çapında büyük bir etki yarattı.