Kültürel Gecikme Kuramı

Kültür Nedir?

Kültür için farklı farklı tanımlar yapılmıştır. Tek bir tanım söz konusu değildir. Yapılan tanımlardan bir tanesi de şudur: Toplumların kendilerine özgü olan ve gelecek nesillere aktardıkları maddi veya manevi her şeydir. Tarih içerisinde yaratılmıştır. Bir anlam ve önem içermektedir.

Kültürel Gecikme Nedir?

Kültürün maddi unsurlarının hızla değişmesine rağmen, manevi unsurlarının yavaş değişmesi sonucunda ortaya çıkan dengesiz durumdur. Maddi kültür hızla değişmeye yatkınken maddi olmayan kültür değişime karşı koyar ve çok uzun bir süre boyunca değişmeden kalabilir. Dolayısıyla yeni bir teknolojinin de kabul edilmesi zor olmaktadır.

Maddi kültür ile yiyeceklerimiz, evlerimiz, telefonlarımız gibi gündelik yaşamımızdaki fiziksel ve teknolojik kavramları tanımlayabiliriz. Maddi olmayan kültür ise fiziksel nesneleri içermez. Maddi olmayan kültür; fikirlerimiz, inançlarımız ve değerlerimizdir. Bunlar değişime karşı direnirler. Maddi kültür, maddi olmayan kültürden daha hızlı evrim geçirir ve kültürel gecikme de adını buradan alır. Çünkü biri gecikerek diğerinin ardında kalmaktadır. Mesela arabanın icat edildiği zamanlar herhangi bir trafik kuralları yoktu. Bu yüzden genel bir kargaşa hali vardı. Bu kargaşayı engellemek için yasalar düzenlenmiştir. Maddi kültür ile maddi olmayan kültür arasındaki açık kapatılmıştır.

Kültürel Gecikme Kuramının Temsilcisi Kimdir?

Sosyoloji tarihinde bu konuya en çok değinen kişi William Fielding Ogburn. Toplumun teknolojik ve diğer değişikliklere uyum sağlamasında kültür gecikmesi fikri ile tanınmaktadır.

Durağan Toplumlar: Yeniliği ve gelişimi kültürlerine uydurmakta zorluk çeken toplumlardır. Bu toplumda yeni teknolojiler söz konusu değildir. Fatalist (kaderci) bir anlayış benimsemiş toplumlardır. Ahlak bu toplumlarda sert ve kesin normlar oluşturmaktadır. Bu toplumlarda bireysel farklılaşma da hoş karşılanmaz. Sanat gereksiz olarak görünmektedir. Kültür bütüncüldür.

Değişen Toplumlar: Yeniliği ve gelişimi kültürlerine uydurmakta durağan toplumlar kadar zorluk çekmezler. Bu toplumda yeni teknolojiler söz konusudur. Sanata önem veren toplumlardır. Bireysel farklılaşmaya önem verilir.

Ogburn kültürel gecikmenin doğasını değerlendirmede aşağıdaki adımları önermektedir:

1-En azından iki değişkenin belirlenmesi;

2-Bu değişkenlerin uyum içinde olduklarının gösterilmesi;

3-Bir değişken değişirken diğerlerinin değişmediğinin ya da birinin diğerlerinden daha fazla değiştiğinin tarihlerle gösterilmesi;

4-Bir değişkenin diğerinden önce ya da ondan daha fazla değişmesi durumunda, önce olandan daha az doyurucu bir uyumun olduğunun gösterilmesi.

Kültürel Gecikmeye Örnekler

-Ülkemizde 1950'den sonra gerçekleşen tarımda makineleşme yoğun bir göçe neden olmuştur. Kır yaşantısından kopan birey, kent yaşantısına uymakta zorluklar çekmiştir.

-ABD'de (1910) teknolojik değişimle işverenin ücret sorumluluğunun benimsenmesi arasında 30-40 yıllık bir gecikme vardır. (Ogburn)

-Yeni bir buluş ya da üretilen teknolojik aracın, başka bir ülkeye hızlı şekilde sokulması kültürel gecikmeye neden olur.

-Cep telefonu hızla yaygınlaşmaktadır ancak onu kullanma görgüsü aynı hızla gelişmemektedir. Bunun sonucu olarak toplu mekanlarda yüksek sesle konuşulmakta, tiyatro, cami gibi yerlerde kapatmaya özen gösterilmemektedir.