Modern Dünyada Tükenmişlik Sendromu: Belirtileri ve Başa Çıkma Rehberi

Modern toplumlarda insanlar artık sürekli olarak yüksek düzeyde stres altında çalışmakta ve bu durum birçok kişide tükenmişlik sendromuna neden olmaktadır. Ülkemizde yaşanan olaylar olsun, ekonomik sıkıntılar, cinsiyet eşitsizliği, gelecek kaygısı, yoğun ve esnek çalışma saatleri vb. her şey bizi daha da kendimizden ve toplumdan uzaklaşmış bir birey haline getiriyor. Bu sadece ülkemiz için geçerli değil, dünyanın herhangi bir yerinde de insanların hızlı hızlı yürüyüp sürekli bir yere yetişmeye çalıştığını görüyoruz. Peki yetişmeye çalıştığımız yere varana kadar kendimizden ne kadar uzaklaşıyoruz? Tükenmişlik sendromu tam da bu sırada devreye giriyor. Tükenmişlik sendromu, beyindeki stres hormonlarının sürekli olarak salınması ile ilişkilidir. Beynin stres tepkisi, savaş veya kaç tepkisini tetikleyerek, vücudu tehlike anında korur. Ancak, uzun süreli stres, stres hormonlarının sürekli olarak salınmasına neden olabilir ve vücudu ve zihni aşırı yorar. Bu durum, sendromunun ilerlemesine neden olabilir. Yaşanan bu sendrom ile birlikte bireylerde; duygusal, fiziksel ve zihinsel yorgunluk hissi, iş ortamındaki insanlarla arasındaki mesafeyi koruma, düşük motivasyon ve yetersizlik hissi gibi belirtiler gözlemlenebilir. Ancak, bu durumla başa çıkmak mümkündür. İşte tükenmişlik sendromunun belirtileri ve nasıl başa çıkabileceğiniz hakkında bazı ipuçları:

Belirtileri:

1. Yorgunluk ve bitkinlik hissi: Uzun saatler çalışmak, iş ve özel yaşam arasında denge sağlamakta zorlanmak, sürekli stres altında olmak ve yetersiz uyku, tükenmişlik sendromu belirtilerinden biri olan yorgunluk ve bitkinlik hissi yaratabilir.
2. Duygusal değişimler: Tükenmişlik sendromu, duygusal değişimlerle kendini gösterir. Kişi, iş arkadaşlarına, müşterilere ve hatta ailesine karşı sabırsız ve tahammülsüz davranabilir. Aynı zamanda bu sendromu yaşayan bireyler, işinde veya diğer faaliyetlerinde yeterli başarı sağlayamadığı hissine kapılır. Kendine güveni azalır.
3. Düşük motivasyon: Tükenmişlik sendromu, kişinin işiyle ilgili motivasyonunu azaltır ve işinde başarılı olma arzusunu yok edebilir. Kişi, işine veya diğer faaliyetlerine karşı ilgisini kaybeder. Kendini yalnız hisseder ve çevresindeki insanlarla ilişkisini keser.

Peki tükenmişlik sendromu sadece iş hayatımız ile mi ilgilidir? Hayır, tükenmişlik sendromu sadece iş ve kariyer hayatımız ile ilgili bir sorun değildir. Aslında, herhangi bir uzun süreli stres veya yüksek performans gerektiren görevler sonucunda ortaya çıkabilir. Bunlar öğrencilik, gönüllü ve mental sağlığınızı sağlam tutmanızı gerektiren çalışmalar, aile sorumlulukları veya özel hayatınızda aldığınız yükümlülükler olabilir. İşyerindeki yoğun çalışma, işsizlik ve geçim sıkıntısı, yetersiz kaynaklar veya işyerindeki çatışmalar gibi faktörler, tükenmişlik sendromunu tetikleyebilir, ancak işyeri dışındaki faktörler de tükenmişlik sendromuna neden olabilir. Örneğin üniversiteden yeni mezun olan bireyler de yaşadıkları gelecek kaygısı sebebiyle, varoluşsal düşüncelerin getirdiği birtakım sorunlarla bu sendromun içinde kendilerini bulabilirler.Bu nedenle, bu sorunun herhangi bir başka sebepten kaynaklanabileceği ve herkesin etkilenebileceği önemlidir.

Nasıl Başa Çıkabilirsiniz?

1. Arkanıza yaslanın ve biraz kendi iç sesinizi dinleyin: Kendinize zaman ayırmak, tükenmişlik sendromuyla başa çıkmak için önemli bir adımdır. Haftada birkaç saat kendinize ayırmak, stresi azaltır ve duygusal denge sağlamanıza yardımcı olur. Sürekli bir işle meşgul olmak sandığınız kadar sizi iyi hissettirmeyebilir, unutmayın ki siz iyi olmazsanız yaptığınız işin kalitesi de aynı oranda düşecektir.
2. Stres yönetim teknikleri uygulayın: Yoga, meditasyon, egzersiz ve derin nefes alma gibi stres yönetim teknikleri, tükenmişlik sendromu belirtilerini azaltmak için oldukça etkilidir. Yakacağınız ufak bir mumun bile sizi kısacıkta olsa mutlu edebileceğini unutmayın.
3. Arkadaşlarınızdan destek almaktan çekinmeyin: Sosyal desteğe başvurmak, tükenmişlik sendromuyla başa çıkmanın en iyi yollarından biridir. Arkadaşlarınızla veya ailenizle zaman geçirmek, stresi azaltır ve moralinizi yükseltir. Kafam onları da çekmiyor demeyin, insanlara az da olsa vakit ayırmaya çalışın. Hayatınızda farklı bakış açılarına yer vermek, düşünce kalıplarınızı kırmanızda yardımcı olacaktır.
4. İş ortamınızda değişiklik yapın: İş ortamınızda değişiklikler yapmak, sendromun belirtilerini hafifletecektir. Tabii ki maddi sıkıntılarınız veya bakmakla yükümlü olduğunuz bir aileniz varsa bu maddeyi direkt geçebilirsiniz ancak dediğimiz gibi mental sağlığınızı nötr halde tutmazsanız tıpkı fiziksel anlamda hastalanmış gibi güçsüzleşebilirsiniz. Gücünüzü toplayabileceğiniz, size iyi gelen çalışma ortamlarını keşfetmeye çalışmak en iyisi olacaktır.
5. Hobiler edinin: Hobiler, stresten uzaklaşmanın ve mutsuzluğunuza karşı savunma oluşturmanın harika bir yoludur. Yeni bir spor veya sanat dalı öğrenmek, tükenmişlik sendromuna karşı direnç sağlayabilir.
6. Profesyonel yardım alın: Tükenmişlik sendromu ciddi bir sorundur ve bazı durumlarda profesyonel yardım gerektirebilir. Bir terapist veya psikologla çalışmak, stresle başa çıkmak için etkili bir yol olabilir. Ayrıca daha önceki yazımda bahsettiğim üzere bibliyoterapi yani okuyarak kendinizi iyileştirme yöntemini de deneyebilirsiniz.

Sonuç olarak, tükenmişlik sendromu modern dünyanın bir gerçeği haline gelmiştir. Özellikle çalışanların ve her kesimden stres altındaki insanların sağlık ve refahını ciddi şekilde etkileyebilir ancak bu durum, uygun tedaviler ve stres yönetimi teknikleri kullanılarak önlenebilir veya tedavi edilebilir. Eğer bu yöntemler işe yaramazsa, profesyonel yardım almak, kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Unutmayın, kendinize iyi bakın ve tükenmişlik sendromu belirtilerini ciddiye alın.