Mostar Köprüsü ve Atlama Hikâyesi

Mostar Köprüsü, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Mimar Sinan’ın öğrencisi Mimar Hayreddin’e yaptırılmıştır. 1566 yılında inşa edilen köprü, Bosna-Hersek’in Neretva Nehri üzerinde bulunmaktadır. Bosna-Hersek’te barış ve hoşgörünün sembolü olan köprü, Yugoslavya iç savaşı esnasında 1993 yılında yıkılmıştır. Köprünün dev taşları, Neretva Nehri'nin sularına gömüldü. Köprünün yeniden yapımı 2004 yılında tamamlanmıştır. 2005 yılında ise UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesi’ne eklenmiştir.

Osmanlı’nın Balkanlara bıraktığı en önemli eserlerden biri olan Mostar Köprüsü, bulunduğu şehre adını vermekte ve aynı zamanda Katolik, Ortodoks ve Müslümanları birleştiren kültürel bir simge olarak da görülmektedir.

Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Mostar Köprüsü için şu sözleri söyler:

Mostar Köprüsü, yapıldığı döneme göre oldukça gelişmiş bir teknolojiyle inşa edilmiştir. Neretva Nehri’nden 24 metre yüksekte olup 30 metre uzunluğa sahiptir. Köprünün yapımında 456 adet kalıp taş kullanılmıştır.

Taş Köprü kanat ve destek duvarları dışında altı ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar kemer, alt korniş, üst korniş, tempan duvarları, korkuluklar ve döşemedir. Atların ve insanların eğime sahip olan bu köprüye rahat bir şekilde çıkıp inebilmeleri için döşeme taşlarının aralarına belirli mesafelerde, döşeme taşlarından daha yüksek olmak üzere bordür taşlar konmuştur.

Boşnakçada most “köprü”, stari most “eski köprü”, mostar “köprü tutan” anlamına gelmektedir. Hiçbir köprü Mostar Köprüsü kadar hayranlık uyandırmamıştır insanlarda. Âşık Çelebi köprüyü, “Kudret Kemeri” olarak adlandırır.

Geçmiş dönemlerde geleneğe göre, evlenmek isteyen genç erkekler cesaretlerini kanıtlamak için kendilerini köprü üzerinden Neretva’ya bırakırlarmış. Hırvatlar köprüyü yıktıklarında bile gençler çevredeki yüksek binalardan suya atlama geleneğini sürdürmüştür. Nişanlı gençlerin köprüye atlama âdeti sadece Boşnaklara has bir durum değildir. Bosna’daki her etnik grupta buna benzer gelenekler bulunmaktadır. Bu gelenek, günümüzde turistik faaliyetler çerçevesinde sürdürülmektedir.

Bazı Boşnaklara göre, Mostar Köprüsü’nden Neretva’ya atlama âdeti tam 450 yıllık bir geçmişe sahiptir. Derinliği 4,5 metreyi bulan nehre atlayan bir damat adayının üç saniye gibi bir zamanda saatte 85 kilometrelik bir hızla suya gömüldüğü düşünülürse, bu hareketin ciddi sağlık riski barındırdığı da söylenebilir. Fakat Mostarlılar, hem ailelerinin erkek fertlerini dalgıçlık konusunda yetiştirdiklerinden, hem de şehirde en az iki profesyonel dalış kursunda erkekler eğitildiğinden, şimdiye kadar önemli bir sıkıntı yaşanmamıştır.

1566 yılında Mostar'ı ikiye ayıran Neretva Nehri üzerine inşa edilen köprüde o yıllardan itibaren düzenli olarak gerçekleştirilen atlayışlar bugüne kadar ulaşmayı başarmıştır. Ayrıca köprünün yıkılış tarihi olan 9 Kasım’da düzenlenen törenlerde Neretva Nehri'ne, karanfil ve Bosna’nın simgesi olan zambak atılmaktadır.