Mükemmelliyetçilik

Mükemmelliyetçilik, genellikle kişinin kendisi ve çevresi için mükemmel olma arzusunu yansıtır. Paul Hewitt ve Gordon Flett gibi araştırmacılar, mükemmelliyetçiliği üç ana bileşenle tanımlar: kendine yönelik mükemmelliyetçilik, diğerlerine yönelik mükemmelliyetçilik ve sosyal açıdan dayatılmış mükemmelliyetçilik. Kendine yönelik mükemmelliyetçilik, kişinin kendisi için yüksek standartlar belirlemesi; diğerlerine yönelik mükemmelliyetçilik, kişinin başkalarının performansına ve yeteneklerine yönelik aşırı yüksek beklentilere sahip olması; sosyal açıdan dayatılmış mükemmelliyetçilik ise, kişinin başkalarının beklentilerini karşılamak zorunda olduğu inancını taşır.

Mükemmelliyetçiliğin kökenleri genellikle çocukluk dönemine dayanır. Aileler çocuklarına yüksek standartlar koyduğunda veya başarı odaklı bir ortam sağladığında, çocuklar bu beklentilere uymak için çaba gösterir. Bir diğer etken ise ailelerin çocuklarını ve başarılarını başka çocuklarınkiyle kıyaslamasıdır. Bu kıyaslamanın olumsuz etkileri ise bir ömür boyu sürer, çocuğun kendine olan güveni sarsılır. Kültürel ve toplumsal faktörler de mükemmelliyetçiliği tetikleyebilir. Modern toplum, başarıyı yüceltir ve bireyleri sürekli olarak başkalarıyla rekabet etmeye teşvik eder. Bu durum, insanların kendilerini yetersiz hissetmelerine ve mükemmel olma baskısı altında ezilmelerine yol açabilir.

Psikolog Brené Brown, mükemmelliyetçiliğin aslında bir 'kusurluluk korkusu' olduğunu belirtir. Brown'a göre, mükemmelliyetçi bireyler kusurları ortaya çıktığında reddedileceklerinden korkarlar ve bu nedenle sürekli olarak mükemmel olmaya çalışırlar.

Brown: Mükemmelliyetçilik, kendini koruma aracıdır. İnsanlar mükemmel olduklarında eleştirilmeyeceklerine inanırlar.

Mükemmelliyetçilik ve Etkileri

Mükemmelliyetçilik psikolojik sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir. Araştırmalar, mükemmelliyetçiliğin anksiyete, depresyon, stres ve düşük benlik saygısı ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Dr. Martin Antony ve Dr. Richard Swinson tarafından yazılan 'When Perfect Isn't Good Enough' kitabında, mükemmelliyetçiliğin psikolojik sorunlara yol açabileceği belirtilir. Yazarlar, mükemmelliyetçilerin genellikle başarısızlık korkusuyla hareket ettiklerini ve bu korkunun onları sürekli olarak kaygı içinde bıraktığını vurgularlar.

Ayrıca mükemmelliyetçiler, başarısızlık korkusu nedeniyle risk almaktan kaçınabilirler, bu da yaratıcılığı ve inovasyonu sınırlayabilir. Mükemmelliyetçilik sosyal ilişkileri de olumsuz etkileyebilir.

Mükemmelliyetçilikle Başa Çıkma Yolları

Mükemmelliyetçilikle başa çıkmak için birkaç strateji uygulanabilir. Kendini olduğu gibi kabul etmek, mükemmelliyetçilikle başa çıkmada ilk adımdır. Hataların ve kusurların insan olmanın bir parçası olduğunu anlamak bu süreçte önemlidir. Hiçkimse mükemmel değildir.

İkinci strateji, gerçekçi hedefler belirlemek olabilir. Gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler belirlemek başarı hissini arttırabilir ve stres seviyelerini azaltabilir.

Mindfulness ve meditasyon gibi teknikleri kullanmak da işe yarar bir çözüm yolu olabilir. Bu teknikler, bireylerin anı yaşamalarına ve geçmiş ya da geleceğe yönelik endişelerden kurtulmalarına yardımcı olabilir.

Bir diğer başa çıkma yolu olumlu düşünme ve kendine şefkat göstermedir. Bireyler, kendilerine karşı daha anlayışlı ve affedici olmayı öğrenmelidir.

Geri bildirimi yapıcı bir şekilde kullanmak bir diğer yöntemdir. Geri bildirimi, kişisel büyüme için bir araç olarak görmek önemlidir. Eleştirileri kişisel bir saldırı olarak algılamak yerine, kendini geliştirme fırsatı olarak değerlendirmek önemlidir.

Procrastinasyonu (erteleme) önlemeye çalışmak yardımcı olabilir. Mükemmelliyetçilik, mükemmel olma isteği yüzünden bazen işleri ertelemeye yol açabilir. Küçük adımlarla başlamak ve zaman yönetimi becerilerini geliştirmek, bu döngüyü kırmanıza yardımcı olabilir.

Kendinizi başkalarıyla karşılaştırmaktan kaçınmak gerekir. Sürekli olarak karşılaştırma yapmak, mükemmelliyetçilik ve memnuniyetsizlik hislerini arttırabilir. Kendi ilerlemenizi ve başarılarınızı takdir etmek, bu tür karşılaştırmaları minimize eder.

Son ve en önemli adım ise profesyonel yardım almaktır. Mükemmelliyetçilik yaşam kalitesini ciddi şekilde etkiliyorsa bir uzmandan yardım almak önemlidir. Bir terapist veya danışmandan yardım almak, sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirme konusunda yardımcı olabilir.

Mükemmelliyetçiliği Olumlu Yönde Kullanmak Mümkün Müdür?

Mükemmelliyetçilik genellikle olumsuz bir kişilik özelliği olarak görülse de, doğru şekilde yönlendirildiğinde olumlu ve yapıcı bir güç haline gelebilir. Mükemmelliyetçilik yeri geldiğinde motive olmanıza yardımcı olabilir. Önemli olan, kendiniz veya çevreniz için koyduğunuz standartların gerçekçi ve ulaşılabilir olmasıdır. Mükemmelliyetçilik, kendini geliştirme aracı olarak kullanılabilir. Yeni beceriler öğrenmek, mevcut yeteneklerinizi geliştirmek ve bilgi birikiminizi arttırmak için sürekli bir çaba içerisinde olmak, kişisel ve profesyonel büyümeyi teşvik eder. Mükemmelliyetçilik, öz disiplin ve odaklanma gerektirir. Bu özellikler iş veya eğitim hayatında verimliliği arttırabilir. Detaylara dikkat etmek de mükemmelliyetçiliğin bir parçası olduğundan, genellikle işin kalitesini arttırabilir. Ancak detaylarda kaybolmamak ve büyük resmi gözden kaçırmamak önemlidir.

Vince Lombardi: Mükemmellik elde edilemeyen bir hedeftir; ancak peşinden gitmek, mükemmel olmaya çalışmak, mükemmel sonuçlar doğurabilir.

Lombardi, mükemmellik arzusunun motive edici olabileceğini ancak bunun bir saplantıya dönüşmemesi gerektiğini belirtir.

Serena Williams: If I’m not playing well, I do get down on myself because I am a perfectionist… no one takes a loss harder than I do. In any sport. I hate losing more than I like winning... But I channel my frustration toward losing into a motivation to learn from my mistakes and use that newfound knowledge to improve for my next match.