Neden habere gereksinim duyuyoruz?

Yazının büyümesine ve her cemiyetin kendi içinde ortak bir anlam üretmesine bağlı olarak haberleşme şekillenmeye başlamıştır. M.Ö. 1750’lerde Mısır papirüslerindeki haber ileten bazı papirüs ruloları, haber ihtiyacının oluşmaya başladığını göstermektedir. Bunlar, o yarıyılın esas haber taşıtı olarak görülmektedir. Acta Diurna’lar milletin görebileceği yerlere, kentin ehemmiyetli alanlarına asılmaktaydı, öteki deyişle yayımlanmaktaydı. Bunlar bugünkü gazetelerin atası olarak sayılmaktadır. Diğer bir özelliği ise, gerektiğinde başvurulmak üzere saklanmaktaydı ve ayrıca diğer eyaletlere de gönderilerek Roma’daki olaylar hakkında haber ulaştırılmaktaydı. Bundan sonra Epistolier denilen resmi ve yarı resmi mektup yazarları ortaya çıkmıştır. Dünyada ilk baskı aracının, Gutenberg tarafından Almanya’nın Mainz kentinde 1445 yılında gerçekleştirildiği kabul edilmektedir. Gutenberg, 1445’te “Kırk iki Satırlı İncil” adı verilen Kutsal Kitap’ın basımını tamamladı. Gazete kelimesi dilimize İtalyancadan geçmiştir. “Gazetta”, Venedik’te eski bir para birimi idi. Orta çağ’da Venedik’te, ticaret haberlerinin olduğu ve “Fogli Avvisi” (haber veren yapraklar) denilen küçük broşürler “1 Gazetta” karşılığında satılmaktaydı. Venedikliler, Fogli Avvisi’leri satın alabilmeleri için Gazetta ismi ve damgası altında para basmışlardı. Osmanlı zamanında bu broşürlerle tanışan Türkler, bu kâğıdın adının Gazetta olduğunu düşünmüş ve “gazete” kelimesini, “haber veren kâğıt” olarak dilimize geçirmişlerdir.

Haber, bir toplum içinde birçok nedenden dolayı önemlidir. Esas olarak halkı, çevrelerindeki ve onları etkileyebilecek olaylar hakkında bilgilendirmektir. Tarihin kaydettiği dönemlere kadar uzanabilen bilgimiz, bize insanların toplum içinde yaşadıklarını, insan hayatının toplum hayatıyla birlikte süregeldiğini göstermektedir. En ilkel toplumlardan en ileri toplumlara kadar her zaman ve her yerde insanlar aileleri ve çevreleri ile iletişim halinde olmuştur. Toplumun bireyi olan insan, daima çevresinde olup bitenleri öğrenmek, kendi başına gelenleri başkalarına duyurmak, bunlar üzerinde düşünmek ve düşündüklerini de başkalarına iletmek ihtiyacını duymuştur. İşte bu ihtiyaç; yani yaşanan anda olup bitenleri öğrenme merakı haberleşme eylemini yaratmıştır. Etrafımızda ve dünyada olup bitenleri öğrenmek istiyoruz. Pek çok insan haberleri ihmal etmektedir. Çevresinde ve dünyada neler olup bittiğinin farkında değildir. Ancak bu büyük bir hatadır. Güncel olayların takip edilmesi aslında birçok nedenden dolayı önemlidir. Haberler günlük yaşamımızı uzun ve kısa vadelerde önemli derecede etkilerler. Örneğin, meteoroloji haberleri, birçok uçuşun iptal edilmesi gerektiği veya devam edemeyeceği konusunda bizi bilgilendirir. O gün dışarı çıkarken ne giyip giymeyeceğimizi, şemsiyeye ihtiyaç duyup duymayacağımızı belirlemektedir. İnsanlar doğası gereği meraklıdır. Sosyal hayvanlar olduğumuz için gruplar halinde, topluluklarda, köylerde, kasabalarda, yerleşim yerlerinde yaşıyoruz. İnsanlar doğaları gereği yaşadıkları topluluk içinde olup bitenleri ve yakınlardaki diğer topluluklarda olup bitenleri bilmek ve öğrenmek istemektedir. Haberler, sosyal yaşantımız için de çok önemlidir. Gündemde büyük ve çok önemli bir şey olduysa bunu bilmemiz gerekir aksi takdirde garip bir sessizliğin olabileceği bir sohbet içerisinde kalabiliriz. Aynı zamanda, haberler hakkında konuşan bir grup insan içinde neler olup bittiğinin farkında olmayan tek kişi olmak istemeyiz, çünkü bu sizi çok izole ve iletişimsiz hissettirebilir. Haberlere ve güncel olaylara daha fazla değer veren insanların gözünde saygınızı kaybedebilirsiniz. Haberler, bizi sadece birbirimizle değil, dünyayı kavrayışı şeklimizin ötesinde bizi dünyayla ve insanlarla iletişim halinde tutan şeydir. Bu bilgi parçacıkları dünya görüşümüze katkıda bulunur ve kendi görüş ve yargılarımızın oluşmasında büyük bir rol oynar. Güncel olaylar, bilsek de bilmesek de bizi etkiler. Bu, özellikle yerel yönetimde olup bitenlere ayak uydurmak söz konusu olduğunda geçerlidir. Şehrimizdeki seçilmiş kişilerin kararlarının, eylemlerinin bizi ve hayatımızı, nasıl yaşadığımızı etkilemesi muhtemeldir. Örneğin, pandemi sürecinde hangi illerde sokağa çıkma yasaklarının olduğunu, günde kaç kişinin enfekte olduğunu veya vefat ettiğini haberlerden öğrenmekteydik. Bu haberlere ayak uydurmasaydık, pandemi sürecinde yaşananları ve kuralları öğrenemezdik. Genel olarak, hükümetin her kademesinin tüm eylemlerinden haberdar olmamız önemlidir.

Ulusal bir haber odağına sahip olmak, insanların ulusal bir perspektif duygusu kazanmasını sağlayabilir. Örneğin, birbirinden binlerce kilometre uzaktaki büyük şehirler, ticaret veya ekonomik öneme sahip olması durumunda haber önem arz eder. Yani diğer şehir ve kasabalardaki durumları bilmek zorunlu hale geliyor. Diğer ülkelerde neler olup bittiğini bilmek, insanlara birbirlerine yaşam biçimleri ve kültürel farklılıklar hakkında bir bakış açısı kazandırır. Enerji veya diğer kaynaklar için birbirine güvenen ülkelerden gelen belirli türdeki haberler, genellikle genel küresel ekonomi üzerinde derin bir etkiye sahip olabilir. Haberler olmasaydı, herkes döngünün dışında kalırdı. Haberlerin tam olarak ne ifade ettiği hakkındaki fikriniz ne olursa olsun, çok önemli bir etkiye sahip olduğunu inkâr edemeyiz. Haber, içinde bulunduğumuz dünyanın sadece bir yansımasıdır. Haberleri izleyerek, okuyarak, takip ederek kendimize ve çevremize farklı bakış açıları kazandırmamız ve bilgi sahibi olmamız gerekiyor ancak o zaman haberler gerçek işlevselliğini ortaya koyabilir.