Osmanlı Devleti'nde Bir Yabancı Ressam: Jean-Baptiste Vanmour

Jean-Baptiste Vanmour (1671-1737), Osmanlı İmparatorluğu'ndaki yaşamı, kültürü ve günlük hayatı detaylı şekilde tasvir eden eserleriyle tanınan bir Fransız ressamdır. Valenciennes'te doğmuş, sanat eğitimini Jacques-Albert Gérin ve Louis Bayart gibi isimlerden almıştır. 1699’da Fransız elçi Marquis de Ferriol ile İstanbul’a gelmiş ve Osmanlı yaşamını yansıtan resimler yapmaya başlamıştır. 1707-1708 yıllarında hazırladığı 100 resimlik albümü, Osmanlı halkının kıyafetleri, meslekleri ve sosyal hayatını tasvir eden eserlerden oluşmuş, 1714’te “Recueil de cent estampes représentant différentes nations du Levant” adıyla gravür olarak yayımlanmıştır. Bu eser, Osmanlı kültürünü Avrupa'ya tanıtmasıyla büyük ilgi görmüş ve Vanmour’un ününü artırmıştır.

Vanmour, Pera’da bir atölye kurmuş ve Lale Devri’nin diplomatik ve sosyal atmosferini yansıtan birçok eser üretmiştir. Sultan II. Mustafa dönemi saray törenleri, huzura kabul sahneleri ve sosyal etkinlikler, eserlerinin ana temalarını oluşturmuştur. Eserlerinde minyatür sanatına olan ilgisinin etkisi görülmekte ve padişah portrelerindeki benzer yüz tipleri ise elçi kabul törenlerinde padişahın yüzünü birebir tasvir etmenin yasak olmasıyla ilişkilendirilmektedir.

Vanmour’un resimleri, Osmanlı yaşamını detaylı ve gerçekçi bir şekilde betimlemiş, hem kendi dönemindeki hem de sonraki sanatçılar için örnek teşkil etmiştir. Bu eserler, elçilerin siparişleri doğrultusunda yapılmış ve Osmanlı kıyafetleri, gelenekleri ve gündelik yaşamına dair bilgi toplamaya yönelik birer görsel belge olarak da değerlendirilmiştir. Sanatçının eserleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun kültürel mirasına ışık tutan, hem estetik hem de tarihsel açıdan büyük öneme sahip kaynaklardır. Vanmour, 1737 yılında İstanbul’da vefat etmiş ve mezarı Pera’daki Saint Louis Kilisesi’ne defnedilmiştir.