Rüya ile Gerçeklik Arasında: Paprika

Satoshi Kon’un yönettiği, Paprika, rüya ile gerçekliği iç içe geçiren psikolojik bir bilim kurgu animesidir. Film, Oscar ödüllü Inception filmine ilham kaynağı olmuştur ve bolca paralellik barındırmaktadır. Filmde, Dr. Atsuko Chiba, geliştirdiği DC Mini adlı bir cihazla insanların rüyalarına girerek terapi uygular. Rüyalara girdiğinde ise Paprika adında bir alter egoya dönüşür. Filmde, rüya ve gerçekliğin iç içe geçtiği sahneler boyunca pek çok metafor ve Jungçu semboller kullanılmıştır. Carl Jung'un düşünceleri ışığında Paprika animesini inceleyelim.

Film, Atsuko Chiba ve ekibinin DC Mini adlı cihazı kullanıp insanların rüyalarına girerek, bilinçdışındaki travmalarını tedavi etmeye çalışmasıyla başlar. Cihaz her ne kadar olumlu sonuçlar vermeye başlasa da, DC Mini'nin diğer bir yaratıcısı olan Dr. Tokita, cihazın tamamlanmamış olduğunu ve güvenlik önlemleri olmadan kullanıldığını belirtir. Kısa süre sonra cihazın çalındığı fark edilir. Chiba ve ekibi kötüye kullanımın önüne geçmek için cihazı bulmaya çalışır. DC Mini’nin çalınmasının arkasında Psikoterapi Enstitüsü başkanı Dr. Seijiro Inui olduğu ortaya çıkar. Dr. Inui, DC Mini’yi kullanarak kendi bilinçdışını başkalarının rüyalarına yaymak ve dünyayı kontrol etmek istemektedir.

DC Mini’nin çalınmasıyla birlikte rüya ve gerçeklik arasındaki sınırlar kalkmaya başlar. Kurbanlar, bilinçsizce rüya görerek, kendilerini rüyada sansalar da aslında fiziki olarak dünyadadırlar. Bu olaydan Atsuko Chiba da nasibini alır. Rüyasında güvenli yürüyüş yolu görünen yer dünyada aslında bir uçurumdur ve ölmekten son anda kurtulur. Rüyaların içinde garip bir geçit töreni görüntüsü tekrar tekrar ortaya çıkar: oyuncaklar, kurbağa müzisyenler, antik heykeller ve sayısız nesne kaotik bir şekilde ilerlemektedir. Filmde sık sık ortaya çıkan tuhaf geçit töreni, bilinçaltının kontrolsüz bir şekilde dışa vurulmasını temsil eder. Jung’un kolektif bilinçdışı kavramına benzer şekilde, bu geçit bireysel rüyalardan çok daha büyük ve kontrol edilemez bir güç haline gelir.

Dr. Atsuko Chiba, kendi içindeki Paprika ile bütünleşerek rüya dünyasına tamamen dahil olur. Paprika, devasa rüya varlığını yenmek için bebek haline dönüşerek onu içine çeker ve yok eder. Bebeğe dönüşmesi, Jung’un yeniden doğuş kavramıyla ilişkilidir. Dr. İnui'nin devasa bir varlığa dönüşerek rüya dünyasını kontrol etmeye çalışması ise, Jung’un kendini gerçekleştirme sürecini engelleyen güçler kavramını akla getirir. Gerçeklik yeniden sağlanır, insanlar uyanır ve rüya dünyası normale döner.

Jung’un persona ve gölge kavramları Atsuko Chiba ve Paprika ile gösterilir. Dr. Atsuko Chiba, mantıklı, soğukkanlı ve disiplinli bir bilim insanıdır. Onun rüya dünyasındaki alter egosu olan Paprika, eğlenceli, özgür ve spontane bir karakterdir. Chiba, film boyunca Paprika’yı ayrı bir varlık gibi görse de, sonunda onun kendi bastırılmış yönü olduğunu kabul eder ve onunla bütünleşir. Jung'a göre, rüyamızda gördüğmüz karakterler aslında bizim birer parçamız, bastırdığımız duygularımız ve isteklerimizdir. Bu yüzden Atsuko Chiba'nın rüyada Paprika bedeninde yer alması ve Paprika'nın başka karakterlere dönüşebilmesi Jung'un düşüncesini destekler niteliktedir.

Çin filozofu Zhuangzi'nin kelebek metaforu, filmde sıklıkla karşımıza çıkar. Zhuangzi rüyasında bir kelebek olduğunu görür, uyandığında ise kendisine sorduğu soru şu olur: