Solomon Asch'in Sosyal Uyum Deneyi: Çoğunluğa Uyma Baskısı ve Sonuçları

Hepiniz bulunduğunuz sosyal ortamlara uyum sağlamaya çalışırsınız. Bazen uyum sağlamak için sevmediğiniz şeyleri sevdiğinizi söyleyebilir, yapmayı istemediğiniz şeyleri yapabilirsiniz. Bugünkü yazımızda, insanların çoğunluğa uymak adına neler yapabileceğini gösteren önemli bir deneyi ele alacağız. Deneyi merak ettiyseniz yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.

Sosyal Uyum Deneyinin Uygulanışı

1952 yılında sosyal psikolog olan Solomon Asch, insanların gruba uyumlarını göstermek için bir deney tasarladı. Deneyin katılımcıları 50 erkek üniversite öğrencisiydi. Katılımcılara, görme testine katılacakları söylendi.

Katılımcılara bir adet çubuğun bulunduğu bir resim ile üç adet farklı boyda çubuğun bulunduğu başka bir resim gösterildi. İlk resimdeki çubuğun, ikinci resimdeki hangi çubukla aynı boyutta olduğu katılımcılara soruldu. Sonrasında cevabı sesli bir şekilde söylemesi istendi. Soru kolay bir soru olup cevabı netti.

Resimler gösterildikten sonra, katılımcılar başka kişilerin de bulunduğu bir odaya alındı. Odada bulunan diğer kişiler aslında katılımcı değil, araştırmacının işbirliği yaptığı kişilerdi. Odada katılımcı da dahil olmak üzere 8 kişi bulunuyordu.

Odada bulunan herkesin sırayla sorunun cevabını vermesi gerekiyordu. Katılımcı en son sırada bulunuyordu. İşbirlikçiler sırayla yanlış cevabı verdi. Gerçek katılımcı da en son sırada cevabını verdi.

Bu şekilde 18 deneme yapıldı ve işbirlikçiler denemelerin 12'sinde yanlış cevabı verdi.

Sosyal Uyum Deneyinin Sonuçları

Deneyin sonucunda, katılımcıların %32'si, çoğunluğa katılarak yanlış cevabı verdi. Katılımcıların %75'i en az bir sefer çoğunluğa uyup yanlış cevabı verdi. Katılımcıların %25'i ise çoğunluğa hiç uyum sağlamayıp doğru cevabı verdi.

Deneyin sonrasında katılımcılara çoğunluğa neden uydukları sorulduğunda katılımcılar; deneydeki diğer kişilerin kendisiyle alay etmesinden veya tuhaf olduklarını düşünmesinden çekindiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca, verdikleri cevaba inanmadıklarını söylemişlerdir.

Deneyden Çıkarabilecekleriniz Nelerdir?

Deneyde katılımcılar, diğerlerinin kendisiyle alay etmesinden çekindikleri için yanlış cevabı verdiklerini söylemişlerdi. Bu da gösteriyor ki çoğunluk, insanlar üzerinde bir baskı oluşturma gücüne sahip ve kişilerin verdiği kararları etkileyebilir. Eğer çoğunluğun istediği gibi davranmaz veya onlar gibi düşünmezse, kişi gruptan dışlanma riski taşıyabilir. Dışlanmasa bile, kişi grubun tuhaf ve aykırı kişisi olarak etiketlenebilir eskisi gibi kendisini o gruba ait hissetmeyebilir.

Sosyal bir varlık olan insan, bugünlere bir topluluğun parçası olarak geldi. Bir grubun parçası olmak eskiden çok önemliydi ve o gruptan dışlanmak, hayatta kalmayı zorlaştırıyordu. Şimdi ise bir grubun parçası olmak eskiden olduğu kadar önemli olmasa da insanın mutluluğuna ve iyi olma haline katkıda bulunuyor. Dolayısıyla gruba uyum sağlamak önem taşır.

Çoğunluk tıpkı deneyde olduğu gibi yanlış olan bir şeyi savunuyorsa ve kişi doğruyu savunmak istiyorsa ne olacak? Bu sorunun cevabı deneyde olduğu gibi ne yazık ki kişinin istemese de çoğunluğa uyma eğiliminde olduğudur. Çoğunluğa uymayıp fikrini tek başına savunmak istediğinde kişi, zarar göreceğinden ve dışlanacağından korkabilir.

Solomon Asch'in deneyi, farklı koşullarda tekrarlandı. Bir durumda, işbirlikçi kişilerden bir-iki tanesi doğru cevabı verdiğinde katılımcıların doğru cevabı verme oranı artış gösterdi. Bu da gösteriyor ki; kendisinden başkalarının da aynı fikri savunduğunu gören kişi cesaret alıp kendi fikrini savunuyor. İnsanlar, diğerlerinin de kendisiyle aynı fikri savunduğunu gördüğünde onlardan cesaret alabilir, hatta onlarla birlik olabilirler.