Take Five

"Sanat dünyası için Mona Lisa ne ise, Take Five da caz için odur." ifadesini geçtiğimiz günlerde sosyal medyada gördüğümden beri aklımda bu parçanın yazım aşaması ve "Dave Brubeck" ile ilişkilendirilmesi hakkında bir yazı yazasım vardı. Bu sözü görmem üzerine kafamda uzun zamandır tasarısını yaptığım bu fikrin yazıya dönüşmesi gerektiğine dair işareti almış oldum.

Gelin isterseniz Dave Brubeck'in kim olduğuyla başlayalım.

Ünlü caz piyanisti ve bestecisi Dave Brubeck, 6 Aralık 1920 tarihinde, Kaliforniya eyaletinde San Francisco Körfezi'nde yer alan Concord şehrinde dünyaya geldi. Kaliforniya'da yer alan "Ione" adlı şehirde büyüdü. Babası Peter Howard Brubeck, sığır yetiştiricisi bir çiftçiydi. Annesi Elizabeth Brubeck, o dönemin meşhur virtüözlerinden biri olan Myra Hess'ten piyano dersi almıştı ve konser piyanisti olmak isteyen bir kadındı. Ancak hayat onu Kaliforniya'ya sürüklemişti. Concord'da piyano öğretmenliği yapıyordu.

Bu durum Dave Brubeck'in annesinden piyano dersi almasını sağladı ve küçük yaşta müzikle tanışmasına ön ayak oldu.

Brubeck, annesinden aldığı klasik müzik eğitimi ile kendi doğaçlama becerilerinden doğan rafine fakat gösterişli bir üslup geliştirdi.

Brubeck, 1951'de üye değişikliklerine rağmen ismini koruyan "Dave Brubeck Quartet"ı kurdu. Dörtlünün en başarılı ve üretken kadrosu 1958 ve 1968 yılları arasındaki kadroydu. Bu kadroda Brubeck haricinde saksafoncu "Paul Desmond", basçı "Eugene Wright" ve davulcu "Joe Morello" yer alıyordu.

Grubun yer aldığı, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından desteklenen ve Amerikan kültürünü tüm dünyaya tanıtma çabasıyla yapılan 1958 turnesi, Brubeck'in sonraki albümlerinden birkaçına, özellikle de 1959 da çıkan albümü "Time Out"a ilham kaynağı oldu.

Bu turne sürecinde Dave Brubeck Quartet Doğu Almanya'ya, Polonya'ya, Türkiye'ye, Afganistan'a, Hindistan'a, Sri Lanka'ya, İran'a ve Irak'a gitti.

Turne sürecinde Türkiye durağı grubun kariyeri için çok önemli bir noktaydı. Dave Brubeck, Türkiyedeki sokak müzisyenlerinin, beklenmeyen ritim değişimleri, içses düşmesi ve ritimlerle rahatlıkla oynayabilmeleri karşısında büyülendi. Müzisyenlere ritmi nereden aldıklarını sorduğunda, müzisyenlerden biri "Bu ritim, sizin için blues ne ise bizim için de odur." diye cevap verdi.

9/8 ritim ile ilk defa burada tanışan Brubeck, caz dünyasında devrim yapan tarzının temellerini böylelikle atmaya başladı. 1959 yılında grupla çaldıkları "Time Out" albümünün önde gelen parçalarından olan "Blue Rondo a la Turk", grubun Türkiye'de öğrendiği 9/8'lik ritim tipi sayesinde doğdu ve böylece Blue Rondo a la Turk parçası ile tüm dünyaya Türklerin kullandığı aksak ritim tanıtılmış oldu.

Time Out albümünün bir diğer öne çıkan parçalarından biri ise tabii ki de "Take Five"tı. Albümün ilk teklisi olan "Take Five" tüm zamanların en çok satan caz teklisi oldu.

Farklı bir boyuttanmış gibi görülen ve "Time Out" albümünde yer alan "Take Five" parçası o zamana kadar var olan tüm caz stillerinin gözden geçirilmesine sebep oldu.

Tüm sınırları yıkan bu parça, 5/4'lük ritim yapısıyla caz müziğinde ne tür yenilikler üretebileceğini tüm caz severlere ve müzisyenlere gösterdi.

"Take Five" genellikle varsayılanın aksine, Dave Brubeck tarafından değil, Paul Desmond (grubun saksafoncusu) tarafından yazılmış ve grubun davulcusu Joe Morello tarafından da bestelenmişti. Paul Desmond, bu parçayı Dave Brubeck'e hediye etmiş ve Dave Brubeck Quartet, bu kompozisyonu Time Out albümüne eklemişti.

Parçanın ismi, 5/4 ölçüsüne atıfta bulunurken aynı zamanda geleneksel caz parçalarının çoğu 4/4 ölçüsüne dayalı olduğu için "Take Five" 5/4 ölçüsüyle öne çıktı. Bu özellik, parçanın kendine özgü bir tarzı olduğunun vurgulanmasını sağladı.

Bunun sonucu olarak Time Out albümü, ezoterik temasına ve muhalif imzalarına rağmen Brubeck'in en çok satan albümü ve bir milyondan fazla kopya satan ilk caz albümü oldu.

Dave Brubeck'in daha nice sayısız çalışmaları ve başarıları burada saymakla bitmez.

Dave Brubeck, 5 Aralık 2012 tarihinde, 92. doğum gününden bir gün önce, Connecticut, Norwalk'ta kalp yetmezliğinden öldü. Los Angeles Times gazetesi onun "Cazın ilk pop yıldızlarından biri." olduğunu yazdı. Ölümünün ardından geriye unutulmaz parçaları ve çalışmaları kaldı.