Tarihi Kırklareli Dibek Kahvesi

Tarihi Dibek Kahvesi, 1930'lu yıllarda Yugoslavya'dan Kırklareli'ne göç eden Saka ailesinin ülkemiz ve Kırklareli halkına bıraktığı asırlık bir gelenektir. 1877 yılından beri Saka ailesi tarafından yapıldığı bilinen dibek kahvesinin tarihinin daha eskilere uzandığı söylenmektedir (S. Akın, kişisel görüşme, 26 Eylül 2024). Önceleri bir taş türü olan dibekler içerisinde tahta tokmaklarla dövülerek iri taneli hale getirilen ve bu halde pişirilip servis edilen dibek kahvesi, sonraki yıllarda demir tokmakla aynı işlemden geçirilip müşterilerin beğenisine sunulmuştur (Deveci, 2020).

Tarihle İç İçe Bir Mekân

Kırklareli Dibek Kahvecisi yalnızca uzun yıllardır sürdürülen bir geleneği temsil etmekle kalmıyor, aynı zamanda gerek iç gerekse de dış mekân tasarımıyla Kırklareli ve Balkan coğrafyasının kültürel unsurlarını ihtiva ediyor. Örneğin dükkânın içinde Edirne'nin ünlü aynalı süpürgelerinden tutun yerel halkın kullandığı çeşitli mobilya ve araç gereçlere kadar birçok eşya kendisine yer buluyor. Ayrıca dükkânın dış cephesinde Kırklareli'nin 20. yüzyılına ait fotoğrafların yer aldığı bir bölüm de var. Tüm bunlara ek olarak Dibek Kahvecisi, Osman Bey'in silah arkadaşlarından Köse Mihalzade Hızırbey tarafından 1383 yılında inşa ettirilen Hızırbey Cami/Büyük Cami (Başar, 2020; Türkiye Kültür Portalı, b.t.) karşısında yer alan bir dükkânda 2012 senesinden beri hizmet vermeyi sürdürüyor. Tüm bunlardan hareketle, Kırklareli Dibek Kahvecisinin kentin toplumsal hafızasını yansıtan ve sürdüren tarihi ve otantik bir işletme olduğunu söyleyebiliriz.

Kırklareli Dibek kahvesinin servis edildiği porselenden yapılan kulpsuz kahve fincanlarının oldukça ilginç bir hikâyesi var: Dibek kahvesinin yapıldığı Balkan coğrafyasında Türk ve Müslüman halka büyük baskılar yapan Sırplar, kahve fincanlarının üç parmakla tutulması için fincanları kulplu yaptırırlar. Üç parmağın sırrı ise aşırı Sırp milliyetçisi Çetniklerin selamından geliyor. Bu üç parmak, Ortodoks Sırplarda "baba, oğul ve kutsal ruh"u simgeler ve onların istavroz ritüelinde kullanılır (NTV, 2024). Dolayısıyla Sırplar, kahve fincanlarını kulplu tasarlamak suretiyle Türk ve Müslüman halka kendi inançları olan Çetnik işaretini sembolik yönden benimsetmeye çalışırlar. Buna tepki olarak da Müslüman Türkler, Dibek kahvesinin fincanlarını kulpsuz tasarlamaya girişirler, çünkü kulpsuz fincanı tutmak için parmaklar İslâm inancını temsilen hilâl şeklinde açılır ve dibek kahvesi de böyle tüketilir (S. Akın, kişisel görüşme, 26 Eylül 2024).

Tarihi Dibek Kahvecisi, Türkiye'nin her yerinden çok sayıda misafiri ağırlamaya devam ediyor. Dibek Kahvecisi, bugün bile Kırklareli'ni ziyaret eden birçok ünlü siyasetçi, gezgin ve gurmenin başlıca uğrak mekânlarından birisidir. Umarım bu eşsiz mekân ve temsil ettiği gelenek sürmeye devam eder ve gelecek nesillere miras olarak kalır.

Önemli Not: Bu yazıyı yazmam için benimle dükkânın tarihi hakkında eşsiz ve çok değerli bilgilerini paylaşan Serdar Akın'a ve fotoğraf çekmeme izin veren Tarihi Kırklareli Dibek kahvecisinin tüm çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimi sunarım. Dilerim ki Kırklareli Dibek Kahvesi geçmiş, şimdi ve gelecek arasında köprü olmaya devam eder ve gelecek nesillere bu geleneği aktarmayı başarır.

Kaynaklar

Akın, S. (26 Eylül 2024) Kişisel Görüşme.

Başar, F. (2020). Mihaloğulları. https://islamansiklopedisi.org.tr/mihalogullari adresinden 26 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.

Deveci, B. (2020). Kırklareli Dibek Kahvehanesinin Tercih Edilme Sebeplerinin Belirlenmesi, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1): 50- 6

NTV (2024, 6 Temmuz ). Çetnik selamı nedir? Sırp futbolcuların kullandığı çetnik selamının anlamı. https://www.ntv.com.tr/dunya/cetnik-selami-nedir-sirp-futbolcularin-kullandigi-cetnik-selaminin-anlami,gIemuVujkEK_vnqbjma1cg adresinden 26 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.

Türkiye Kültür Portalı (b.t) Hızırbey Cami – Büyük Cami – Kırklareli https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kirklareli/gezilecekyer/hizirbey-camii adresinden 26 Eylül 2024 tarihinde alınmıştır.

Görsel Kaynaklar

Bu yazıda kullandığım fotoğrafları ailem ve şahsıma ait dijital fotoğraf albümünden aldım